Yeliz BALCI'nın 13 Haziran 2023 tarihli yazısı
Medya sözcüğü enformasyonun bulunduğu ve iletildiği ortam anlamına gelmektedir. Yeni medya ise alternatif bir enformasyon ortamıdır. Geleneksel medyadan farklı olarak yeni medya içerisinde iletişenlere geribesleme olanağı sağlar. Yeni medyanın geleneksel medyadan ayrıldığı en önemli noktalardan biri geribesleme olanağını sağlamasıdır. Farklı görüşlerin eş zamanlı olarak yer bulabildiği internet, iletişim sürecini demokratikleştirir mi? Başka bir ifadeyle İnternetin Jürgen Habermas'ın sözünü ettiği "kamusal alan" olarak yorumlanması doğru mu? Tartışmaları geçmişte olduğu gibi bugün de iletişim alanında çalışmalar yapan akademisyenleri meşgul etmektedir.
Bilgiye ulaşmak kolay ancak bilgiyi analiz etmek zor!
İnternete olumlu özellikler yükleyenler için yeni medya tıpkı Atina demokrasisinde özgür yurttaşların tartışma ve düşüncelerini ilan etme yeri olan agoralar (pazar ve toplanma yerleri) gibidir. İnternete olumlu özellikler yükleyenler için yeni medya iletişim sürecinin demokratikleşmesinde bir umut kaynağıdır. Çünkü geleneksel medyada yer ve zaman sınırlıdır. Bu nedenle geleneksel medyada her konunun ve görüş bildirmek isteyen her yurttaşın yer bulması mümkün değildir. Ancak sanal ortamlar yer ve zaman sınırlarını ortadan kaldırarak her yurttaşın demokratik bir şekilde iletişim sürecine dahil olmasını sağlamaktadır. Ayrıca geleneksel medya iletişim sürecini asimetrik bir şekilde yani geribeslemeye olanak vermeden, tek taraflı olarak sürdürürken, yeni medya iletişim sürecini simetrik hale getirmiştir. Yeni medyaya olumlu yaklaşan iletişimcilerle birlikte eleştirel bakan iletişimciler de vardır. Yeni medyaya getirilen eleştirileri şöyle özetlemek mümkündür. Yeni medyaya "kamusal alan" işlevi yüklemek doğru değildir. Çünkü iddia edildiği gibi her yurttaş internet üzerinden eşit bir şekilde görüşlerini başkalarına ulaştıramaz. İnternet kullanma becerisi, internete zaman ayırabilmenin göreceliliği, ülkenin her yerinde internet imkânının olmaması ve bir maliyetinin bulunması sebeplerinden dolayı her yurttaş eşit bir şekilde internet üzerinden iletişememektedir. Bu nedenle internetin iletişim sürecini demoktatikleştirdiği doğru değildir. Ayrıca sansür ve sahte hesaplar da unutulmamalıdır. Özellikle sahte hesaplar sosyal paylaşım sitelerinin güvenilirliğini ortadan kaldırmaktadır. Yeni medya ile birlikte giderek enformasyona ulaşmak kolaylaşıyor. Ancak enformasyonun her yerdeliği beraberinde bilgi kirliliği gibi büyük bir sorunu doğuruyor. Bilgiye ulaşmak kolaylaşırken bilginin analiz edilmesi zorlaşıyor. Bugün ihtiyaç duyulan medya okuryazarlığı gibi ileride de yeni medya okuryazarlığına ihtiyaç duyulacaktır.
‘Dijital Yerli ve Dijital Göçmen’
Yeni medya ve toplumun dönüşümü üzerine görüş bildirirken, ‘dijital yerli’ ve ‘dijital göçmen’ kavramlarına değinmekte yarar var. "Dijital yerli" ve "dijital göçmen" kavramlarını literatürde ilk kez kullanan, bir eğitim bilimci olan Marc Prensky'dir. Basitçe dijital çağda doğup büyüyenlere "dijital yerli" diyebiliriz. Bu teknolojiyi sonradan öğrenmek durumunda kalanlara ise "dijital göçmen" denmektedir. İnternet jargonu "dijital yerli" olanların ana dilleriyken, dijital göçmenler için internet jargonu sonradan öğrenmek durumunda oldukları bir yabancı dil gibidir. Dijital teknoloji, "dijital yerliler" için hayatın bir parçası değil, hayatın ta kendisidir. "Dijital yerli" akıllı cep telefonu olmadan adım bile atamaz. Yakın zamanda Belçika'da denize ve havuza girerken cep telefonunu yanınıza alabileceğiniz özel mayolar üretildi. Dijital teknolojiye bağımlılığın geldiği yeri göstermesi bakımından sizce de enterasan bir örnek değil mi? Yüzerken bile akıllı cep telefonlarınızı yanınızda ister misiniz? Bu soruya vereceğiniz yanıt "dijital yerli" mi, yoksa "dijital göçmen" mi olduğunuzu ortaya koyacak.
"Dijital yerli" ve "Dijital göçmen" ayrımı markalar için de önem taşımaktadır. Markalar öncelikle hedef kitlelerini doğru belirlemek durumundadırlar. Eğer hedef kitleleri "dijital yerli" olarak ifade edilenlerden oluşuyorsa kampanyalarına interneti dahil etmeleri gerekmektedir. Çünkü onlara iletilerini aktarabilecekleri en uygun ortam internettir. Görüldüğü üzere dijital teknoloji günlük pratiklerden, ekonomiye hayatın her alanını etkiliyor. Tüketicinin satın alma davranışı üzerinde dahi etkili olabiliyor. Toplumun dönüşümünde sadece dijital teknolojinin olduğunu söylemek hatalı olacaktır. Birçok farklı etken birlikte değerlendirildiğinde daha sağlıklı bir yorum yapılabilecektir. Ayrıca dijital teknoloji ve toplum etkileşimi tek taraflı değildir. Zaman zaman dijital teknoloji toplumu şekillendirirken zaman zaman da toplumsal ihtiyaç ve beklentiler dijital teknolojiyi şekillendirmektedir.
Kitle iletişim araçları arasındaki ilişki değerlendirilirken sıklıkla yapılan hata farklı kitle iletişim araçlarının birbirlerine rakip olduklarının düşünülmesidir. Aynı şekilde geleneksel medya ve yeni medya da birbirlerine rakip olarak görülmemelidir. Aralarındaki etkileşimi birbirlerinin yerine geçme olarak değil, birbirlerini tamamlama, eklemlenme olarak değerlendirmek gerekmektedir. Kitle iletişim araçlarının tarihine bakıldığında, yeni bir kitle iletişim aracı ortaya çıktığında önceki kitle iletişim araçları kullanılmaya devam etmiştir. Günümüzde internetin önemi ve kullanımı giderek artmaktadır.
Ancak hala başat kitle iletişim aracının televizyon olduğu konusunda iletişimciler görüş birliğindedirler. Bu nedenlerden dolayı kitle iletişim araçlarını birer rakip olarak görmek doğru değildir. İçerik farklı kitle iletişim araçları üzerinden aktarılır. Politik ve ticari kampanyalarda çoğunlukla birden fazla kitle iletişim aracı birbirlerinin tamamlayıcısı olarak kullanılmaktadır. Burada önemli olan doğru hedef kitle için doğru kitle iletişim aracının seçilip seçilemediğidir.
