Elif Aybike DEMİR'in 23 Ocak 2024 tarihli yazısı: Açtığın Yolda Gösterdiğin Hedefe
İlk duyurulduğu günden itibaren (hemen hemen) herkeste heyecan uyandıran, televizyon reklamlarına konu olan, gerçekleşeceği anın sabırsızlıkla beklendiği o uzay yolculuğunun SpaceX'e ait Dragon kapsülünü Uluslararası Uzay İstasyonu'na (UUİ) taşıyan Falcon 9 roketi, 18 Ocak'ı 19 Ocak'a bağlayan gece, Türkiye saati ile 00.49'da ABD'nin Florida eyaletinde yer alan Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı.
Axiom-3 (Ax-3) Misyonu için uzay yolculuğuna başlayan, içinde ilk Türk Astronot Alper Gezeravcı'yı da bulunduran Dragon kapsülü, 1,5 günden fazla süren maceranın sonunda 20 Ocak günü UUİ'ye vardı. 14 gün boyunca 13 farklı deney gerçekleştirme görevi olan Alper Gezeravcı'ya uzay serüveninde diğer astronotlar; İspanyalı Michael López-Alegría, İtalyalı Walter Villadei ve İsveçli Marcus Wandte eşlik ediyor. Bu 4 görev insanını, UUİ'de onları bekleyen Rus, ABD'li, Japon ve Danimarkalı 7 astronot karşıladı.
Yuri Gagarin'in "Dünya mavi. Ne kadar güzel. İnanılmaz" ve Neil Armstrong'un "İnsan için küçük ama insanlık için büyük bir adım" sözlerinden sonra Türk astronotumuzun ne söyleyeceği merak ediliyordu. Gezeravcı, fırlatmadan önce de hatırlattığı gibi yine Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurucusu olan atamızın işaret ettiği, hedef gösterdiği yer için kurduğu "İstikbal göklerdedir" cümlesini tüm dünyaya duyurdu.
Ax-3 astronotlarının yürütecekleri, üniversiteler ve araştırma kurumlarınca hazırlanan deneyler ise şunlar: UzMan (uzay görevleri için mikroalgal yaşam destek üniteleri oksijen satürasyonu solunum sistemi fizyolojisi içerisinde yapay zekâ desteği ile verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yerçekiminin sebep olduğu rahatsızlıkların tanımlanması), gMETAL (katı fazdaki parçacıkların bir akışkan içindeki dinamiğine yerçekimsiz ortam etkisi), VOKALKORD (uzayda yaşamaya karşı oluşan hayati tepkimelerin vokal kord kaynaklı değişimler ile tespiti ve düşük yerçekimsizliğin sebep olduğu rahatsızlıkların ses frekansları ile tanımlanması), METABOLOM (uzay görevlerinde bulunan astronotların metabolom/transkriptomlarındaki değişimlerin analizi ve ulusal omik veri setlerinin oluşturulması), EXTREMOPHYTE (extrem halofit olan Schrenkiella Parvula'nın tuz stresine verdiği yanıtların uzay ortamında araştırılması), PRANET (propolisin antibakteriyel etkisi), ALGALSPACE (uzay koşullarında Antarktika ve ılıman mikroalg yetiştiriciliğinin karşılaştırmalı bir çalışması), UYNA (uzay için yeni nesil alaşımlar), MİYOKA (mikro yerçekimsiz ortamda kurşunsuz lehimleme araştırması), MİYELOİD (uzay misyonuna katılan bireylerde radyasyona maruz kalmanın kanser için öncül lezyonlar olan preferik kandaki miyoloid kökenli baskılayıcı hücre etkisinin incelenmesi), MESSAGE (Mikro yerçekimi ilişkili genetik bilim misyonu), CRISPR - GEM (mikro yerçekimi altında bitkilerde CRISPR Gen düzenleme verimliliğinin araştırılması).
Peki astronotların bu görev süresince UUİ'deki rutinleri, neleri kapsıyor olacak? Ax-3 Misyonu için görevlendirilen astronotlar; her gün 2 saat egzersiz yapacak, misyon kontrol merkezi ile görüşerek günlük programlarını yerine getirecek, kahvaltı ve akşam yemeklerini beraber yiyip saat 22.00 gibi uyku tulumlarını giyerek süzüle süzüle uyuyacak. Yiyecek ve içecekler, özel paketlerinde kullanılacak; toz hâlindeki sıvı içecekler, suda çözünecek.
Bahsetmek istediğim bir de "astronot geleneği" var. Kapsülde cam kenarı yeri olan astronotumuz Alper Gezeravcı'nın, elinde bir kalem salladığı anın videosuna denk geldiniz mi bilmiyorum ama gördüyseniz de görmediyseniz de bunu bir "Türk stresle baş etme alışkanlığı" olarak değil, yerçekimsiz ortama geçip geçmediklerini anlayabilmek adına yaptığını anlatmış olayım. Uzay yolculuğu yapan astronotlar, yanlarında götürmek için seçtikleri hafif ve yumuşak özellikli nesneleri serbest bırakıp yerçekimsiz alanda olup olmadıklarını test eder. Bu nesneler genellikle peluş oyuncaklardan oluşur, bunun sebebi ise Yuri Gagarin'in başlattığı tekniği devam ettirmektir.
Gezeravcı'nın elinde bir kalem görmüş olsak da aslında kalemler, uzaya götürülmemesi gereken nesneler arasında yer almaktadır (tahmin edeceğiniz üzere astronotumuzun kalemi de şartlara uygun, özel üretim bir üründür). Uzay yasaklıları arasında; ekmek, sandalye, baharat ve gazlı içecekler de bulunmaktadır.
