Kadriye CİRİTÇİ'nin 12 Haziran 2023 tarihli yazısı
“Gümüş bir yatakta uyuyan, altın rüyalar görür.” -Alman atasözü
Bir Alman atasözünün gümüşe dair dizileriyle başlasam da mevzu derin.
“Ağzında gümüş kaşıkla doğan bebekler”…
Bu deyimin kökeni ile ilgili çeşitli rivayetler olsa da aslına bakarsanız ağzında gümüş kaşıkla doğmak hemen hemen her kültürde var olan bir inançtır. Bazı inanışlara göre, gümüş kaşığın fakirlikten koruduğu ya da zenginliğe işaret ettiği, bazılarının ise sadece sembolik bir ifade olarak kullandığı bilinmektedir. “Ağzında gümüş kaşık ile doğmak”… Aslında zenginliğin işareti olan bu deyim, hayat kalitesini anlatıyor. İnsan kendini nasıl da özel hissediyor değil mi? Bir tartışma esnasında bile sık sık karşımıza çıkıyor. Örneğin, “Ben senin gibi ağzımda gümüş kaşıkla doğmadım. Bunca şeyi tırnaklarımla kazıya, kazıya kendi çabamla yaptım” gibi.
“Ah gümüş kaşık, sen nelere kadirsin” diyesim geliyor.
Geçtiğimiz günlerde internet alışveriş sitelerinin birinde denk geldim. Bebek bacağı şeklinde gümüş kaşık yapmışlar, oldukça şık görünüyor. Bir hayli de yüksek fiyata satılan bu kaşıklar bebek bekleyen anneler için hazırlanıp satışa sunulmuş, tabii ki doğuştan şanslı bebekler için.
Birçok ailenin dolaplarında gümüş kaşık setlerinin olduğunu biliyoruz. Özenle saklanan, sadece misafir geldiğinde kullanılan gümüş çay kaşıkları, çay tabakları, çay tepsileri ve “Aman takım olsun” denilip alınan gümüş pasta maşası ve gümüş şekerlik…
Bu güzelim setler genellikle kutular içinde saklı kalsa da pek çoğu da salon köşelerinde bulunan dolapların içinde süs olarak yerini alır. Nadiren misafir gelince, özellikle hâlen yapılmakta olan altın günlerinde çok kullanılır yani aslında tam da hayatımızın merkezinde değildirler. Yine gemi ile gittiğim Norveç-Fiyortlar gezisinde grup olarak yemek yediğimiz bölümde masada sadece gümüş tabaklar, kaşıklar, çatal, bıçaklar vardı. Akşam yemeklerimiz bu şekilde bize sunuldu. O zaman da gümüşün insan sağlığı üzerindeki etkileri anlatıldı. Gezi grubunda bulanan herkes kendini çok iyi hissetti.
Bu bağlamda gümüş birçok faydasının yanı sıra özellikle insan sağlığı üzerindeki olumlu etkilerinden dolayı her zaman cazibe merkezi olmayı başarmıştır. Sağlık alanında faydalarının adeta bir sihirbaz çevikliğinde başardığı bilinse inanın sofralarımızdan hiç eksik edilmeyeceğini düşünüyorum.
Gümüşün etkilerini tarihe dönüp bir araştırdığımızda bakın neler varmış birlikte bir göz atalım istedim.
Jül Sezar döneminden beri bilindiğini görürüz. O dönemlerde Romalılar, küçük gümüş parçacıklarını yanıkları, kesikleri ve yaraları tedavi etmek için kullanırlarmış. Grekler ise su ve şarap kaplarını bakterilerden temizlemek için gümüşe başvururlarmış. Ayrıca Roma döneminde sadece gümüş kaplarda su taşıyan askerlerin savaşa gitmelerine izin veriliyormuş. Çünkü Romalılar gümüş kapların suyu temiz ve saf tuttuğunu, gümüş kaşıkla yemek yenildiğinde gümüşün 4 binden fazla mikrobu kırma özelliği olduğu biliyorlarmış. Hatta su kuyularına mikroptan temizlensin diye gümüş paralar atıyorlarmış. O zamanlarda bile doğru olanı yapmışlar, çünkü yapılan araştırmalara göre bir bakteri gümüşe en fazla 6 dakika dayanabiliyor. Doktorlar gümüşün faydalarını bildikleri için hastalarına eğer “Sağlıklı olmak istiyorsanız gümüş tabaklarda ve gümüş çatal bıçak kaşık kullanarak yemeklerinizi yiyiniz” tavsiyesinde bulunmuşlar. Böylece insanlar da bebeklerine emmeleri için gümüş kaşık vermeye başlamışlar. “Ağzında gümüş kaşıkla doğmak deyimi” işte buradan geliyor.
Bunu o zamanlarda zengin aileler yapabiliyordu ve zengin çocuğu olmak yani doğuştan kısmetli olmak manasına kullanılan deyim o zamanlardan günümüze buradan türemiştir. Gümüşün faydaları nedeniyle padişahların da gümüş kaşıkla yemek yediği bilinmektedir.
Gümüşün ilk antibiyotik madde olduğunu biliyor muydunuz?
Tarihte gümüş metal yaprakları bir sargı bezi olarak hastaların tedavisinde kullanılmış, son derece de faydalı olmuştur. Bugün gümüş neredeyse enfeksiyon kontrolünün kritik olduğu her yerde, bandajlardan yanık tedavisinde kullanılan ilaçlara kadar sağlık ürünlerinde çok geniş spektrumda antimikrobiyal özelliğinden dolayı dezenfektanlarda dahi kullanılmaktadır. Bu arada insan sağlığına faydası açısından içerisinde gümüş iyonu barındıran tek besin cevizdir. Mutlaka günlük beslenme listelerinde yer almalıdır.
Değerli okurlarım, bugünkü köşemde bir miktar ağzında gümüş kaşıkla doğmuş bebeklerin hikâyesini ve gümüşün faydalarını anlatmaya çalıştım. Ekonomik gücümüz yettiğince gümüş kullanımına artık sofralarımızda yer verelim diyorum. Ne dersiniz? Sağlıkla kalın efendim.
