Tuğba EROĞLU'nun 8 Temmuz 2023 tarihli yazısı: Belgesel Komedi ve Mockumentary Komedisi Nedir?
Belgesel komedi, bir tür komedidir. Kullanılan komik malzeme, belgesel tarzında -genellikle belirli bir tema veya konu hakkında bir rapor- ve malzemeyi toplamak için kullanılan aynı araştırma ve raporlama yöntemleriyle sunulur. Yani belgesel komedi türünde olay gerçekliğe dayanmaktadır ve bu gerçeklik mizahi bir dille anlatılır. Belgesel komediler hayatın içerisindeki gerçek durumlardan yola çıkmaktadır. Bu da beraberinde gerçek kişi, olay ve mekânın kullanımını gerektirmektedir. Belgesel komedide yer alan kişiler Mockumentary’de olduğu gibi kamera karşısında rol yapan oyuncular değillerdir, bunlar “gerçek” insanlardır. Belgesel komedilerin bir diğer özelliği de sahte belgesellerde kullanıldığı gibi bir senaryosunun olmamasıdır. Örnek olarak “Super Size Me, I’m Still Here, Dads” filmleri gösterilebilir. Super Size Me; belgesel türündeki film, Amerikan beslenme kültürüne, şişmanlığın kaynağına ve yaşam tarzlarına bakış sergilemektedir.
1960’lı yıllardan beri var olan Mockumentary isimli sahte belgesel türü, belgeselin parodisi şeklinde tanımlanıyor. Terim, mock (alay etmek, tiye almak) ve documentary (belgesel) kelimelerinin birleşmesinden oluşuyor. Son derece popüler olan bu film türü, kurmaca ve gerçeğin iç içe geçmesi anlamı taşıyor. Belgesel komediden ayıran en önemli farkı ise olayların kurmacaya dayanmasıdır. Olayın kendisi mizahidir. Gerçeklik söz konusu değildir. Mockumentary’nin içinde kara mizah da bulunmaktadır. Asıl amacı problemli gördüğünü eleştirmek olan mokümentar filmlerin çoğunluğu, parodilerle beslenerek komedi türüne yaklaştırılır. Filmler içerisindeki eleştiriler doğrudan ve yüzeyseldir, kinaye ise mokümentar filmlerin vazgeçilmezidir. Eleştirilerin derinleştirilmemesinin sebebi, anlatı dilinde kurdukları belgesel dünyasını yıkmak istememelerinden kaynaklıdır. Mokümentar filmle, gerek teknik gerekse içerik olarak herhangi bir belgeselden kolaylıkla ayrılamaz. Bir mokümentar filmde; dış ses kullanımından röportajlara hatta filmi daha gerçekçi kılabilmek adına arşiv görüntülerine, dosyalara rastlayabilirsiniz. Mockumentary’de başarı; seyircinin yaratılan gerçeğe inanmasıyla doğru orantılıdır. Mockumentary, kameranın izleyici üzerinde etkisini artırmayı ve gerçeklik algısını üst noktaya çıkartmayı amaçlamaktadır. Bir noktada eleştiri yapmayı da amaçlayan bu tür parodilerle destelenerek komedi türüne yaklaştırılır. Örnek olarak İngiliz yapımı The Office, Avustralya yapımı We Can Be Heroes, Finding The Australian of the Year ile ABD yapımı Modern Family gibi komedi dizisi verilebilmektedir. Bunun yanı sıra First on the Moon, Dark Slide on the Moon, Man Eats Dog, District9, Borat filmleri verilebilir. Man Eats Dog, korku türündedir. Bir seri katilin belgeselini yapmak isteyen bir ekibin benzer şiddete maruz kalmasını konu alır. Filmin aynı zamanda belgesel etiğini de sorguladığı görülür. District9, komedi türünde ve yaşadıkları bölgeden tahliye edilmeye çalışılan uzaylılar üzerinden göçmenlik konusunu işler. Borat, komedi türündedir. Kazakistan’ın gelişmesine katkı sağlamak için Amerikan kültürünü incelemekle görevlendirilen bir adamı anlatır. Film, hiciv ögelerini barındırır.
