Tuğba EROĞLU'nun 9 Eylül 2023 tarihli yazısı: Bir Gordion Düğümü

Yaygın olarak karmaşık veya çözülemeyen bir sorunu tanımlamak için kullanılan "Gordion düğümü" teriminin kökeni Büyük İskender'in hayatındaki efsanevi bir bölüme kadar uzanabilir.

Hikâyeye göre, MÖ 333'te Makedon fatih Büyük İskender, ordusunu günümüz Türkiye'sindeki Frig başkenti Gordion'a yürüttü. Şehre vardığında, eski bir vagonla karşılaştı. Boyunduruğu Romalı bir tarihçinin daha sonra "birkaç düğüm o kadar sıkı birbirine dolanmıştı ki nasıl bağlandıklarını görmek imkânsızdı" diye tanımladığı bir şeyle bağlıydı.

Frig geleneğine göre araba, bir zamanlar ünlü Kral Midas'ın babası Gordius'a aitti. Bir kehanet, bu karmaşık düğümleri çözebilen herhangi bir adamın tüm Asya'nın hükümdarı olacağını ilan etmişti.

Antik tarihçi Arrian'a göre aceleci İskender, Gordion düğümünü çözmek için anında "ateşli bir arzuyla yakalandı.” Bir süre onunla güreştikten ve hiçbir başarı elde edemedikten sonra, boğumlu halat yığınından geri adım attı ve "onların nasıl çözüldüğü önemli değil" diye isyan etti. Daha sonra kılıcını çekti ve düğümü tek bir vuruşla ikiye böldü.

Yunan Mitolojisinin Kaynakları Hıristiyan İncil'i ya da Hindu Vedaları gibi, tüm Yunan mitlerinin karakterlerini ve hikâyelerini anlatan tek bir orijinal metin yoktur. Bunun yerine, en eski Yunan mitleri, Tunç Çağı'nda başlayan sözlü bir geleneğin parçasıydı ve onların olay örgüleri ve temaları, yavaş yavaş yazılı edebiyatta ortaya çıktı.

Efsanenin başka bir versiyonunda, boyunduruğun içinden geçen bir linç iğnesini çıkardı ve düğümü, onu çözebilecek kadar gevşetti. Aynı gece Gordion gök gürültüsü ve şimşek fırtınasıyla sarsıldı. İskender ve adamları bunu, onun tanrıları memnun ettiğinin bir işareti olarak algıladılar. Kehanete uygun olarak, 32 yaşında ölmeden önce Mısır'ı ve Asya'nın büyük bir bölümünü fethetmeye devam etti.

İskender masalının kalıcı popülaritesi sayesinde, "Gordion düğümü" ifadesi karmaşık veya zorlu bir engelin kısaltması olarak sözlüğe girmiştir. İlk ortaya çıkışlarından biri Shakespeare oyunu Henry V'de gerçekleşmiştir. Burada başkarakter Gordion düğümlerini "gevşetme" yeteneğinden dolayı övülmüştür. Benzer şekilde, günümüzde ise “Gordion düğümünü kesmek” deyimi artık aşılmaz görünen bir soruna yaratıcı veya kesin bir çözüm bulmak için artık yaygın olarak kullanılıyor.