Tuğba EROĞLU'nun 22 Temmuz 2023 tarihli yazısı: Dijitalleşmenin Kamu Yönetimi Üzerindeki Etkileri
Dijitalleşmenin kamu yönetimi üzerindeki etkisinin anlaşılması için dijitalleşme olgusunun kavranması gerekmektedir. Bununla birlikte karmaşık yapısı gereği ve çeşitli belirsizlikleri barındırmasından dolayı dijitalleşmenin net bir tanımını yapmak zordur (Bloomberg, 2018: 3). Dijitalleşme genel itibarıyla sayısallaştırmayla yakından ilişkili ve sıklıkla da birbirinin yerine kullanılan bir kavramdır. Sayısallaştırma, analog bilgi akışlarını dijital formlara dönüştürme süreci iken dijitalleşme, sosyal yaşamda birçok alanın dijital iletişim ve medya çevresinde yeniden yapılanma şekli olarak tanımlanmaktadır (Brennen ve Kresiss, 2014).
Kamu yönetiminde dijitalleşme sürecinden bahsedilirken özel sektör bağlamındaki işletmelerin de dâhil edilmesi gerekmektedir. Çünkü özellikle günümüzde kamu yönetimi, işletmelerin modern yönetim yaklaşımlarını her geçen gün takip etmektedir. Bu bağlamda işletmelerde dijitalleşmenin değerlendirilmesi için küreselleşme ile beraber ortaya çıkan rekabet ortamında işletmelerin varlığını sürdürebilmek için var olan yapılara uyum sağlaması önem kazanmaktadır. Dolayısıyla işletmeler pazarlamadan muhasebeye, reklamdan insan kaynaklarına kadar farklı alanlarda dijital teknolojilerden faydalanmaktadırlar.
Şirketlerdeki sonuç esaslı ve verimlilik odaklı yönetim tarzı, "objektif" verilerin karar vermede kullanılmasını güvenilir bir yöntem olarak kabul etmektedir. Bu bağlamda kurumsal yönetim mekanizmasında dijital verilerin kullanılması objektif ve hatasız bir ortam oluşturmaktadır. Yönetim bilimi ile bilgisayar biliminin kesiştiği multidisipliner bir alan olan yönetim bilişim sistemlerinin kapsamı genişlemiştir. Dinamik bir yapıya sahip olan bu disipline destek "yönetim bilimi", "insan kaynakları yönetimi", "davranış bilimi", "örgüt teorisi" ve "bilgisayar bilimi" gibi alanlardan gelmektedir. Esnek bir iş yapış tarzı, sınırlı da olsa dijitalleşmeye geçişi kolaylaştırmaktadır.
Kamu yönetiminde dijitalleşme sürecinin özel şirketlerdeki kadar kolay olmadığı söylenebilir. Ayrıca küreselleşme ile birlikte ülkeler, değişen ve değişen koşullara ayak uydurabilmek için birbirleriyle giderek daha fazla rekabet etmektedir. Kamu yönetiminin kalitesi, rekabette çok önemli bir rol oynamaktadır. Bu durum, kamu yönetiminin geleneksel yapısının sorgulanmasına ve bazı değişimlere uğramasına neden olmuştur. Bu bağlamdaki değişikliklerden biri de kamu yönetiminin dijitalleşmesidir. Bilgi yönetimi olarak adlandırılabilecek süreçle birlikte doğan dijitalleşme, yeni kamu yönetimi yaklaşımlarında da kendine yer bulmaya başlamaktadır.
Kamu yönetimi dirençli yapısı gereği, dijitalleşmeye diğer alanlarda olduğu gibi kontrollü bir geçiş göstermiştir. Bununla birlikte kamu yönetiminin iş yükünün sürekli artması, sistematik bir biçimde bilgi iletişim teknolojilerinin araç ve uygulamalarının kullanımını zorunlu kılmaktadır (Şat, 2020: 102).
Bu zorunluluk birtakım somut adımları da beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda, e-Devlet ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS) gibi uygulamalar bu duruma örnek olarak verilebilir. Kamu yönetiminde dijitalleşmeye yönelik yapısal açıdan da birtakım adımlar atılmaktadır. 2017 Anayasa değişikliğiyle geçiş yaptığımız “Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi”nde “1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ile daha önce kamu yönetimi teşkilatında bulunmayan, doğrudan Cumhurbaşkanı’na bağlı ofis şeklinde örgütlenme sistemine yer verilmiş ve dijital dönüşüm, finans, insan kaynakları ve yatırım gibi dört temel alanda ayrı birer tüzel kişiliğe sahip ofisler kurulmuştur (Turan, 216).
Bu kapsamda “Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi”nin kurulması, kamu yönetiminin dijitalleşmesinin şekillenmesinde etkin rol oynayacaktır. Kamu yönetiminde dijitalleşmenin gerekli olmasının bir nedeni, kamu kurum ve kuruluşlarının yapılarını, dijital araçları kullanarak farklı kesimlerin ihtiyaçlarını analiz edecek ve cevaplayacak şekilde düzenlemesidir. Bilişim teknolojileri aracılığıyla olgusal bilgiye erişim, devleti bu yönde düzenlemeler yapmaya sevk etmiştir. Bu bağlamda dijitalleşmenin kamu yönetiminin çerçeve koşulları ve yönetim biçimi üzerinde de etkisi olduğu söylenebilir. Kamu yönetiminde dijitalleşme sürecinin birkaç önemli sonucu vardır. Bu kazanımlardan biri de yurttaş-devlet iletişimidir. Dijitalleşme, devleti vatandaşlar için daha erişilebilir hâle getirmektedir. Günümüzde en ücra bir köyün sakini, iş başvurusundan Cumhurbaşkanlığına şikâyet (CİMER) bildiriminde bulunmaya kadar birçok alanda devletle elektronik yönetim de dâhil olmak üzere internet üzerinden iletişim kurabilmektedir. Ayrıca EBYS, Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilişim Sistemi (BKMYBS) gibi uygulamalar da bu sürecin önemli bir parçasıdır.
