Burak BALCI'nın 23 Temmuz 2023 tarihli yazısı: İkinci Dünya Savaşını Bitiren Manhattan Projesi ve Oppenheimer
Kuşkusuz yakın dünya tarihinin en hüzünlü olaylarından biri de 2. Dünya Savaşıdır.
Toplamda 60 milyon kişinin yaşamını yitirdiği bu savaşta ölenlerin yaklaşık yüzde 75’ini sivil ölümler oluşturmaktadır.
1939'da Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesiyle başlayan savaş, 1945 yılında Amerika’nın, Japonya’nın Hiroşima (Little Boy) ve Nagazaki (Fat Man) kentlerine attığı atom bombalarıyla son bulmuştur.
Little boy, Dünya’da saldırı amacıyla kullanılan ilk atom bombasıdır. 6 Ağustos 1945 sabahı ABD tarafından, Japon İmparatorluğu'nun Hiroşima şehrine atılmıştır.
Fat Man, 2. Dünya Savaşı sırasında kullanılan nükleer silahların ikincisidir ve o güne kadar yapılmış üçüncü nükleer patlamayı gerçekleştirmiştir.
Ve ne yazık ki savaş sonlanırken dahi atom bombalarının yüksek tahrip gücü nedeniyle yüzbinlerce insan ölmüş, etkileri günümüze kadar devam eden birtakım sağlık sorunları ortaya çıkmıştır.
‘ABD, 2. Dünya Savaşını sonlandırmak ve Japonya’nın teslim olmasını sağlamak için atom bombasını kullanmalı mıydı?’ Bu bugün dahi tartışılan bir soru…
Ancak biz bugün atom bombasının mucidi Oppenheimer’ı konuşacağız…
J. Robert Oppenheimer varlıklı bir ailenin çocuğu olarak 22 Nisan 1904’te ABD’nin New York şehrinde dünyaya geldi ve küçük yaşlardan itibaren olağanüstü entelektüel yetenekler edindi.
Albert Einstein ( solda) J. Robert Oppenheimer ( sağda)
Harvard Üniversitesi’ne devam etti, daha sonra İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde okudu ve burada Max Born ve Paul Dirac gibi önemli fizikçilerle çalıştı.
Oppenheimer, kuantum mekaniği alanına önemli katkılarda bulundu. Elektronlar ve pozitronlar teorisinin yanı sıra kozmik ışınların doğası üzerine araştırmalar yaptı. Bu alandaki çalışmaları, gelecekte teorik fiziğe yapacağı katkıların temelini oluşturdu.
2. Dünya Savaşı sırasında, ilk atom bombasını yapmayı amaçlayan Manhattan Projesi’nde önemli bir rol oynadı. New Mexico’daki Los Alamos Laboratuvarı’nın bilimsel direktörü olarak atandı ve burada bombanın geliştirilmesini denetledi.
Oppenheimer’ın liderliğinde Los Alamos’taki ekip ilk atom bombasını başarıyla üretti ve test etti. Trinity kod adlı test 16 Temmuz 1945’te New Mexico çölünde gerçekleştirildi. Bu test ayrıca bilim ve savaş tarihi açısından da çok önemli bir dönüm noktası oldu.
(New Mexico'nun 193 kilometre güneyindeki Alamogordo hava üssünde patlatılan atom bombası, bilim insanları tarafından tam 9 kilometre uzaklığındaki bir sığınaktan izlenmiştir)
Başarılı testin ardından Japon şehirleri Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombaları atılarak İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi hızlandırıldı. Ancak Oppenheimer’ın nükleer silahların geliştirilmesindeki rolü savaş sonrası yıllarda bazı tartışmalara yol açtı. Komünist ideolojilere sempati duyduğu suçlamalarıyla karşılaştı ve ABD’deki McCarthycilik döneminde güvenlik izni iptal edildi.
Oppenheimer, tartışmalara rağmen akademiye ve teorik fiziğe katkıda bulunmayı sürdürdü. Princeton’daki İleri Araştırmalar Enstitüsü de dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde önemli görevlerde bulundu. Kuantum alan teorisi ve astrofiziğe yaptığı katkılar etkili olmaya devam etti.
18 Şubat 1967’de New Jersey’nin Princeton şehrinde vefat eden Oppenheimer hayatı boyunca Enrico Fermi Ödülü ve Liyakat Madalyası da dahil olmak üzere çok sayıda ödül ve onur aldı.
Oppenheimer, günümüzde de 20. yüzyılın en önemli fizikçilerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Tüm dünyada büyük bir yankı uyandıran ve ünlü fizikçinin hayatını konu alan ‘Oppenheimer’ filmi geçtiğimiz Cuma vizyona girdi.
Bütçesi 180 milyon dolar olan Oppenheimer'ın büyük bölümü gerçekçi efektler kullanılarak çekildi.
Efektler o kadar gerçekçiydi ki filmde gerçek atom bombası patlatıldığını düşünenler oldu.
Bu yorumlar üzerine şaşkına dönen filmin yönetmeni Christopher Nolan, "İnsanların benim bu kadar uç bir şey yapabileceğimi düşünmesi bir yandan gurur verici ama bir yandan da biraz korkutucu" ifadelerini kullandı.
Filmin Başrolünde Netflix’ in Popüler dizisi Peaky Blinders’ta Tommy Shelby karakterini canlandıran Cillian Murphy bulunuyor.
Cillian Murphy ( J. Robert Oppenheimer)
