Sibel BAY'ın 11 Nisan 2023 tarihli yazısı: Sosyalleşme ortamı olarak dijital medya
Günümüzün her alanında meydana gelen teknoloji araçlarının gelişimi, toplumsallaşma araçlarını da etkisi altına alarak değişime ve dönüşüme uğratmaktadır. Bu bağlamda sosyalleşmenin önemli bir aracı olarak yeni medya olgusu öne çıkmıştır. Yeni medyanın çift yönlülüğü ve yapısal işlevi, zaman ve mekan kavramını bütünüyle yok ederek sosyalleşmenin ortamsızlaşmasını sağlamakta ve böylece bireylerin kendilerini dışa vurmalarının ve kendilerini ifade etmelerinin önemli bir aracına dönüşmesine sebebiyet vermektedir.
Yeni medya kavramı, internet, tabletler, akıllı telefonlar, bloglar, sosyal medya gibi iletişim teknolojilerini içermektedir. Yeni medya ortamları, toplumsal ve kültürel olguları da yeniden biçimlendirmektedir.
Yeni medya sosyalleşmenin temel aracına ve ortamına dönüşmüş ve bununla beraber sosyal anlamda sanal bir gelişim yarattığından toplumsallaşma açısından önemli bir sorun yaratmaktadır. Yeni medyanın ortamları, iletişim çağına uyum sağlamanın bir aracı olmaktadır. Yeni medya araçları, bireyleri hem bireyselleştirmekte hem de sanal bir ortamda yeni bir biçimde toplumsallaştırmaktadır. Yeni medyanın özellikle taşınabilir olma özelliği hem zamansal hem de mekânsal sorunları ortadan kaldırarak her zaman ve her yerde olma durumu ile yeni bir temsil sistemi yaratmaktadır.
Yeni medya ortamları toplumda etkileşimi ve sosyalleşmeyi sağlayan temel araçlardandır. Bu ortamlar bireylere toplumsal sorun ve olaylara anında tepki verme imkânını sağlamaktadır. Yeni medya ile dokunmatik bir toplumsallaşma türü ortaya çıkarak sanal ve hareketsiz bir toplumsallaşma ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan yeni toplumsal ilişkilere imkân sağlamakta, yeni bireysel ve sosyal ilişkiler kurmakta, mevcut sosyal ilişkilerle iletişim ve bilgi akışına olanak tanımaktadır.
Yeni medya ve teknolojiye dayalı bir toplum anlayışı ile birlikte sosyalleşmenin araçları da değişmekte ve yeni bir toplum yapısı oluşmaktadır. Bireylerin ve toplumun da düşünce yapısı değişime ve dönüşüme uğramaktadır. Böylece bireyler oturdukları yerden sosyalleşebilmektedirler. Küresel dünya ölçeğinde de büyük kitlelere ulaşılabildiğinden etkileşimi artırmakta, hem de bireylerin düşüncelerini yönlendirebilmektedir. Yani yeni medya ortamları sosyalleşmede itici bir güç olarak konumlanmaktadır. Facebook, Whatsapp, Windows Messenger, İnstagram, Twitter, YouTube, Snapchat, Skype, TikTok gibi sosyal medya mecraları günümüzde sosyalleşmenin en önemli araçlarından olmakta ve alternatif bir kamusal alan oluşturmaktadır. Bu yeni kamusal alan, bireylere katılım olanakları artırarak temsiliyet açısından büyük ayrıcalıklar sağlamaktadır. Böylece yeni medyanın toplumda kendilerine yer bulamayan, bastırılmış grupların seslerini duyurma aracı konumunda oldukları söylenebilmektedir.
Zaman ve mekan kavramını tümüyle ortadan kaldıran yeni medya ortamları bireylerin aktif birer toplum üyesi ve yurttaş olma yolunda önemli adımlar atmalarını kolaylaştırmakta ve sosyalleşmenin itici gücü olarak konumlanmaktadır. Twitter’dan atılan tweetler, yapılan toplumsal kampanyalar bu duruma örnektir.
Yeni medya ortamları vasıtasıyla bireylerin farklılıklarla bir arada yaşamakta, farklı kültürlerle bütünleşmelerine olanak tanıyan bir toplumsallaşma yapısını yaratmaktadır. Bireylere kendilerini ifade etme ortamı sağlayan yapı, özgür, eşit, şeffaf bir biçimde yapılandırmaktadır. Bu açıdan yeni medya toplumsal standartların benimsenerek bireyleri toplumsal olaylara katılma sürecinde etkin bir konumdadır. Burada da teknolojik olanaklar ön plana çıkmaktadır. Buna karşın teknolojik olanakların yetersizliğinin söz konusu olması durumunda bu toplumsallaşma işlevi aksaklığa uğramaktadır.
Bireylerin hareketsiz yığınlar biçiminde toplumsallaşmaya aracılık yapan yeni medyanın, bu toplumsallaşma türü ile katılımın artırıldığı izlenimi oluşsa bile öte yandan gözetim toplumu ve iktidar tarafından incelemeye alınmış toplum yığınlarının yaratıldığı da önemli bir konudur.
George Orwell’in de belirtmiş olduğu gözetim olgusu, yeni medya platformlarının sağladığı toplumsallaşma türü olan hareketsiz toplumsallaşma ile günümüz yaşamında önemli bir güce ulaşmış bulunmakla beraber bu gücün yeni medya platformları ile ortaya çıkan teşhircilik olgusu ile daha önemli bir boyuta geldiği gözlenmektedir. Yani yeni medya ortamları ile öne çıkan hareketsiz toplumsallaşmanın teşhirci bir kültürü meşrulaştıran kamusal alanı yarattığı ve erişebilir olmayı gerekli gördüğü öne çıkmaktadır.
Yeni medya araçlarının bilgi paylaşımı açısından avantaj yaratsa dahi toplumsallaşma için son derece önemli olan yüz yüzelik süreçlerini örselemektedir. Bu bağlamda toplumsallaşmanın fiziksel boyutunda problemler çıkararak mutsuz ve yalnız bireyler ve sonuç olarak toplumsal problemlere yol açabilmektedir. Yeni medya platformları ile sağlanan sosyalleşme biçimleri, bu ortamlarda yarattıkları toplumsallaşma pratiğiyle karşılıklı iletişim kurma zorunluluğunu yok ederek toplumsal uyumu da zorlaştırmakta ve duygusal bağ kurma zorunluluğunu zedeleyerek problemli toplumsal ilişkilerin oluşmasına sebebiyet vermektedir.
