R. Bülend KIRMACI'nın 13 Ekim 2023 tarihli yazısı: Türkiye’nin Efsane İsimleri 2: İoanna Kuçuradi

Düşünce Dünyadaki En Büyük Güçtür!

İlk konuşan ilk düşünendi. Düşünce dünyadaki en büyük güç. Felsefe de büyük ölçüde insana dair olan ne varsa çözümlemeye çalışılan bir alan… Ne diyordu dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov: “İnsan için en zor olan şey, her gün insan kalmaktır!” İnsanın, toplumun doğasında, belleğinde, tarihinde, kültüründe ne varsa, felsefede de o var… Elbette felsefe başka,, “filozof / düşünür” olmak başka…

Felsefe; Okulda ve Hayatta Gerekli …

Ne ki, hemen herkesin yaşamında felsefenin temel ilkelerini bilmeye gereksinmesi var… Bunu “bilmediğimiz” için okullarda felsefe dersine önem vermedik, yanı sıra, mantık ve sosyolojiyi de bir kenara ittik! Oysa felsefe başta mantık ve sosyoloji, yalnız dersler bütünü olarak değil,, yaşama bakış açısı kazandırmak açısından da son derecede önemli…

Disiplinler arası bir alan olan felsefe aynı zamanda hayata indirgendiğinde kişinin kendini tanıması, toplumsal yaşamın anlamlandırılması açısından bir büyük değerler seti…

Öte yandan, felsefe ile uğraşan herkesin “filozof” olması gerekmiyor elbette… Zaten toplumlar bu alanda ve anlamda çok az sayıda düşün-bilim insanı yetiştiriyor. İşte bu gün onlardan birinin yaşam öyküsünü işleyeceğiz… İoanna Kuçuradi! Türkiye’nin büyük bir değeri. Bu toprakların bir eseri. Benim de düşüncelerinden, derslerinden çok etkilendiğim ve yararlandığım gerçek bir akademisyen.

İnsanı Merkeze Koyan Felsefe

Kuçuradi'ye göre insanın değerli bir varlık olduğunu kabul etmezsek ne etiği ne de insan haklarını temellendirebiliriz. İnsan değerli bir varlıktır çünkü değerler üretir. Gerçekten değerler üzerine özgün düşünceler üreten Kuçuradi, özgür düşüncenin insanın en temel varlık, var’olma nedeni ve hakkı olduğunu sıkça vurgular. Bu öyle bir noktaya gelir ki, “düşünmeyen”, özgürce söz söylemeyen insanlar ve toplumlar, görece bunlara sahip diğerleri karşısında gerçek bir sorgulamayla karşı karşıya kalır…

Kuçuradi, hem modern çağın değerler sistemi üzerinde yoğunlaşmış hem de gelenekten gelen ve bu değerler setiyle uyumlu kazanımların yabana atılmaması gereği üzerinde durmuştur. Bana bir cümleyle Sayın İoanna Kuçuradi’nin duruşunu ve bakışını özetle deseler: insancıl bir düşünür, ulusal bir değer, evrensel bir imza, derim…

İstanbul’da Doğan, Dünya’ya “Armağan” Bir Değer!

İoanna Kuçuradi, 4 Ekim 1936'da, İstanbul'da, dünyaya gelmiştir. İsminin anlamının "Tanrının armağanı", soyadının Türkçe karşılığının ise, Kütükoğlu olduğu belirtilmiştir.  

1954'te Zapyon Lisesinden, 1959'da İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünden mezun olan ve Prof. Dr. Takiyettin Mengüşoğlu'nun asistanı olarak bu bölümde göreve başlayan Kuçuradi, akademik çalışmalarıyla hemen dikkat çekmiştir. 1965'te hazırladığı "Schopenhauer ve Nietzsche'de İnsan Problemi" başlıklı tezle doktor unvanı almıştır. 1970'te doçent, 1978'de de profesör olan İoanna Kuçuradi, 1983’te Uluslararası Felsefe Kuruluşları Federasyonu FISP'in yönetim kuruluna seçilmiş ve 1988-1998 arasında genel sekreter, 1998-2003 yılları arasında da federasyon başkanlığını yürütmüştür.

Hacettepe Felsefe’nin Kurucusu

Tüm bunların yanı sıra Kuçuradi’nin bir de “kurucu” niteliği vardır, ki, o da, 1969'da Hacettepe Üniversitesinde felsefe bölümünü kurmuş ve 2003 yılında emekli oluncaya dek bu bölümünün başkanlığını yapmış olmasıdır… 1997'de Maltepe Üniversitesinde İnsan Hakları ve Felsefesi Uygulama ve Araştırma Merkezinin yöneticiliğini üstlenen Prof.Dr. Kuçuradi, bu merkez bünyesinde kurulan UNESCO kürsüsünün başkanlığını da üstlenmiştir. İoanna Kuçuradi’ye, 2015 yılında ODTÜ tarafından "Senato Özel Ödülü" verilmiştir.

Hem akademiye hem de toplum kurumlarına katkı…

İoanna Kuçuradi yalnız akademik formel görevlerle yetinmemiş, bunun yanı sıra birçok kurum ve kuruluşa da çok değerli birikimiyle katılım ve katkı sağlamıştır.

Bunlardan bazılarını okumak bile zaman almaktadır ve bilgisi aşağıda sunulmaktadır.

İoanna Kuçuradi’nin üye olduğu kuruluşlar:

* Türkiye Felsefe Kurumu (1979’dan beri Başkan) 
* Klasik-çağ Araştırmaları Kurumu 
* Türk Sosyal Bilimler Derneği 
* Unesco Türkiye Millî Komisyonu, İnsan Bilimleri Komitesi (Mart 1997ye kadar) 
* Afro-Asian Philosophy Association (Asya Başkan Yardımcısı) 
* Birleşmiş Milletler Türk Derneği 
* Atatürkçü Düşünce Derneği 
* Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı 
* International Council for Philosophical Inquiry with Children 
* World Futures Studies Federation 
* International Academy of Humanism 
* Centre de Recherches Interdisciplinaires en Bioéthique (Onursal Komite Üyesi, Brüksel) 
* Türkiye İnsan Hakları Vakfı Etik Komitesi (Başkan) 
* İnsan Hakları Eğitimi On Yılı Ulusal Komitesi (Başkan) 

Ödül rekortmeni!

Bu kadar engin bir birikime ve bu denli sosyal aktiviteye sahip İoanna Kuçuradi’nin aldığı bazı ödüller anlamında üretkenliğinin verimleri ise aşağıdadır:

* Goethe Madalyası (1996) 
* Girit Üniversitesinden Onursal Felsefe Doktorası (1996) 
* Türkiye Bilimler Akademisi 1996 Ödülü 
* Dünya Vatandaşlık Birliği Mevlâna Yüce Vakfı 1998 Ödülü 
* Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 2000 Yılı Basın Özgürlüğü Ödülü 

Prof.Dr. İoanna Kuçuradi’nin kimi eserleri ve kitapları:

* Apò tò Parapetasma Pisw (Perdenin Arkası), Şiirler, Istanbul 1962. 
* Max Scheler ve Nietzsche'de Trajik, Istanbul 1965. 
* Nietzsche ve İnsan, Istanbul 1966, 1995, 1997, 1999. 
* Schopenhauer ve İnsan, Istanbul 1967. 
* İnsan ve Değerleri, Istanbul 1971, 1998. 
* Etik, Ankara 1977, 1988, 1996, 1999. 
* Sanata Felsefeyle Bakmak, Ankara 1980, 1997, 1999. 
* Çağın Olayları Arasında, Ankara 1981, 1997. 
* Uludağ Konuşmaları, Ankara 1988, 1993, 1997.

Evet Türkiye’nin felsefe alanında ulusal ve evrensel değeri İoanna Kuçuradi’nin bunun gibi makalelere sığmayacak ömür emeği, bize çok şeyi anlatıyor. Yunus’un, Mevlana’nın, Hacı Bektaş’ın topraklarında insancıl ve hakça bir düzeni kurmak için çağın içinden çağlara ve sonrasına seslenen İoanna Öğretmeni çok iyi anlamak ve kavramak zorundayız…

Eserlerini edinmek için bir link önerisi:

https://www.bkmkitap.com/ioanna-kucuradi?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwpompBhDZARIsAFD_Fp89Q2_0Wa8IfXF62VAzWYdhi7t1aRxUxat4bSeI7QVsOzdR2deE1P4aAhuqEALw_wc