Tuğba EROĞLU'nun 17 Ağustos 2023 tarihli yazısı: Yeni Medya Gazeteciliğinde Etik Sorunlar
Yeni medya gazeteciliği; çok büyük iletişim potansiyeliyle, modern bir haber toplama ve yayımlama biçimi ya da pek çok farklı katılımcının bağlanabildiği çevrimiçi bir forumdur.
Ayrıca bu biçim ya da forum, dijital veya çevrimiçi gazetecilik olarak adlandırılan, aynı zamanda medya profesyonellerine sınırsız kaynaklar ile teknolojik olanaklar sunan internet üzerinde ve internet aracılığıyla gerçekleştirilen, internete özgü bir gazetecilik türüne vurgu yapar. Basılı medya ve radyo-televizyon yayıncılığı yapan medyanın mantığından farklı olduğu düşünülen ayırt edici bir medya mantığı tarafından şekillendirilen internette haber içeriği toplama-dağıtma biçimi olarak tanımlanan online gazeteciliğe; konuşma, yazılı kelime, müzik, hareket eden görüntüler, grafik animasyonlar ile interaktif, aşırı metinsel unsurların da dâhil olduğu medya formatlarını kullanarak bir web sitesi üzerinde ya da farklı sosyal medya kanallarında paylaşıldığı görülmektedir.
Çevrimiçi (online) versiyonları olan pek çok ana akım gazetenin dâhil olduğu yeni haber medyası ya da online gazeteciliğin bir parçası ve online haber medyası üretiminin en yaygın biçimi olan ana akım haber siteleri ile basılı gazeteler arasındaki küçük, önemsiz fark, yeni haber medyasının, yeni bir ortamda (internet), geleneksel metne ve fotoğrafa dayalı olarak haber sunmasından kaynaklanmaktadır.
Ancak yeni haber medyası, gazeteler için gerçekleştirilen gazetecilik pratiklerinin birer parçası olan geleneksel metinlere ve fotoğraflara ek olarak video görüntüsü ve ses, basılı gazeteler gibi haber medyasının diğer birçok biçimi de geleneksel radyo ve televizyon haberlerini tamamlayan çevrimiçi bir içerik de sunmaktadır. Ayrıca yeni medya, video alıcı ve ses kayıt cihazları, dizüstü bilgisayarlar ve cep telefonları gibi küçük elektronik araçların kullanıldığı geleneksel olmayan pek çok haber toplama-yayımlama yöntemini de önermektedir. Bu bağlamda dünya çapında, yeni, bilgisayara dayalı ve bilgisayar ağ merkezli teknolojilerin benimsenmesiyle birlikte dijital fotoğrafta görüntülerin manipülasyonu, enformasyonu elde etme hızı, içeriğin elenmesi, seçilmesi, gerçeğin kontrol edilmesiyle ilgili sorunlar ile izin almaksızın enformasyonun yeniden dağıtılması, çevrimiçi haberin ve diğer dijital içeriğin güvenilirliği gibi çok sayıda etik sorun ortaya çıkmaktadır.
Bununla birlikte özel yaşamın gizliliği, kişisel verilerin güvenliği, telif ve patent haklarının korunamaması, haber ve ticari enformasyon arasındaki sınırların karmaşıklığı/belirsizliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden üretimi, nefret söylemi, dilin özensiz kullanımı, içeriğin asıl kaynağının gösterilmemesi, üretilen içeriklerin olgunlaşmadan ve doğruluğu teyit edilmeden yayılması, yeni medya özellikleriyle kullanıcının yoğun reklama maruz bırakılması, içeriklerin yanıltıcı bir biçimde etiketlenmesi, bireyin yeni medya ortamında tüketici olarak konumlandırılması, haberin çarpıtılması, gerçek dışı haber, bilgi akışı ve yayılımı, kaynakların güvenilir olmayışı, editoryal bir kontrolün olmayışı, fotoğraf ve videolarla yapılan çeşitli yanıltıcı eylemler yeni medyadaki etik sorunların yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Yeni medya gazeteciliğindeki etik sorunlar bunlarla sınırlı değildir.
Başka gazetelere veya internet sitelerine ait haberlerin kaynak gösterilmeksizin özel haber gibi yayımlanması, fotoğrafların izinsiz kullanılması, internet ortamının "sınırsız özgürlük alanı olduğu gibi yanlış bir anlayışla, internet gazetelerinde kişisel düşmanlıkların açıkça sergilenmesi, web sayfalarındaki sayaçlar üzerinde etkili birtakım ara programlar kullanılarak ziyaretçi sayılarını olduğundan fazla gösterme yoluyla reklam verenlerin aldatılması hem gazeteciliğin hem de internet ortamının etik kurallarına aykırı davranışlardır.
Bu kapsamda medyada etik sorunlara neden olan ve hem geçerliliğini koruyan hem de gelecekte gündem oluşturacak en önemli unsurlardan biri, yeni teknolojilerdir. Yeni medya teknolojileri ve özellikle internet, herkesin, içeriğin hem üreticisi hem de tüketicisi olduğu anonim bir küresel iletişim ortamında, özellikle güvenilirliği açısından (ya da güvenilirliğinin yokluğu açısından) gazeteciliği etkilemektedir. Yeni medya teknolojileri, haberin toplanması, işlenmesi ve dağıtılması için bir araç olarak teknolojiye güven duyulan gazetecilik alanında, etik tartışmaları körüklemektedir.
Dolayısıyla yalnızca gazetecilik alanında değil, tüm medya alanında sayısal, görsel, işitsel ve siber teknoloji etiğinin çok ciddi bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Örneğin "doğrunun ya da gerçeğin” belirsiz yapısı göz önüne alındığında, dijital görüntülerin ve seslerin kolaylıkla değiştirilmesi, bunlar üzerinde oynama yapılması (photoshop yapılmış görüntüler gibi), gittikçe artan bir şekilde mahremiyetin aşındırılması (gizli bir şekilde gözetleme ve istihbarat toplama gibi) önem kazanmaktadır.
