Baha YILMAZ'ın 24 Nisan 2023 tarihli yazısı: Sosyal İzolasyon, Seeman ve Ekonomi
Melvin Seeman adını duydunuz mu? Doğrusunu söylemek gerekirse, ben de duymamıştım! Seeman’ı dostum Salih Cenap Baydar’ın sosyal medya paylaşımı ile fark ettim. Kendisi de bir gazetede yazılar yazdığı için okumalarından bazı önemli gördüğü bölümleri ve isimleri paylaşarak, bu isimleri ve görüşlerini test ediyor. Doğrusu, beğendiğim de bir yöntem. Her neyse!
Seeman, Amerika’da bilinen önemli bir sosyolog. Sosyal Psikoloji alanında çok önemli başarılara imza atmış bir isim. Eminim merak edenler internetten daha fazla bilgiye ulaşabilirler. Seeman, Sosyal İzolasyon adıyla bir teori geliştiriyor ve bu teoriyi beş başlıkta detaylandırıyor. 1959 yılında bir makale yayımlayarak “yabancılaşmanın" beş boyutunu bilim camiasına açıklıyor:
1. Güç yitimi olarak yabancılaşma (powerlesness): Kişinin kendi eyleminin sonuçları, ürünleri üzerinde denetiminin olabileceğine dair inancının azalması durumu;
2. Anlam yitimi olarak yabancılaşma (meaninglesness): Kişinin eyleminin sonuçlarına dair doyurucu öngörülerde bulunmaya dönük inancının azalması, eylemine anlam yükleyemez hale gelmesi durumu;
3. Normlara inancını kaybetme olarak yabancılaşma (normlessness): Kişinin amaçlarına toplumsal olarak onaylanmış araçlara başvurarak ulaşabileceğine dair inancını yitirmesi durumu;
4. Yalıtılmışlık olarak yabancılaşma (isolation): Kişinin toplumun yüksek önem verdiği inançlara, değerlere ve davranış kalıplarına çok az değer biçmesi durumu;
5. Kendine yabancılaşma (self-enstrangement): Kişinin hayatını tatmin olamadığı işlerle geçiriyor duygusunu güçlü biçimde hissetmesi durumu.
Şimdilik bu beş başlığı tespit etmiş olalım ve burada dursun diyelim.
Geçtiğimiz günlerde IMF Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’nu açıkladı. Bu rapora göre 2023 ‘te dünya ekonomisi büyüme trendi devam edecek. Ancak, Türkiye, daha da daralacak ve küçülecek. Türkiye, hem ihracat, hem enflasyon hem de büyüme rakamlarıyla dünyadan ayrışacak. Bu ifadeleri söyleyip çekilmek olmaz. Biraz raporun detaylarına bakalım: IMF’nin 2023 öngörüleriyle Türkiye, 2023’te %2.7 büyüyecek, cari denge açığı rekor oranda -%4 olacak. İşsizlik ve enflasyon “çift haneli” olarak sırasıyla %11 ve %45 olarak gerçekleşecek. Dünya ise ortalama %2.8 büyüyecek, enflasyon %4.7 olacak ve cari denge açık vermeyecek. Büyüyen ülkeler grubunun gözde ülkesi Çin‘de büyüme yeniden yükselişte ve %5,2 olacak. Savaş konumunda olan Rusya’da bile büyüme dışı rakamlar Türkiye’den çok daha iyi.
Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, gelişmekte olan ülkelerin dünya geliri içinde payının da artmakta olduğunu göstermesi açısından ilginç. 2022’de satın alma gücü paritesiyle 155 ülkelik bu grup dünya gelirinin %58 ‘ini gerçekleştirmekte. Ancak bu olay ihracata yansımıyor ve ihracat toplam içinde %39,5 ile sınırlı kalıyor. Türkiye’nin ise dünya geliri içinde payı sadece %2. İhracat payı son 15 yıldır bir artış göstermeksizin %1 olacak. 2023‘de Türkiye ekonomisini de yakından etkileyecek bir olumsuz gelişme, dünya ihracat hacminde beklenen daralma. 2022‘de dünya ticaretindeki artış oranı %10.6 iken, bu artış bu yıl %2,4 olarak sınırlı kalacak. Buna karşılık Türkiye’de enflasyon ritminin yükselmesi beklenirken bu oran dünya genelinde düşüşünü sürdürüyor. Dünya için beklenti %4,7 iken, bu oranın Türkiye’de %45 olması bekleniyor. Kuşkusuz Türkiye’de seçim ekonomisi uygulamasıyla bu oranın %55’e dek yükselmesi kaçınılmaz.
Şimdi tüm bilgileri neden söyledin diyebilirsiniz. Aslında bu analiz benim değil. Nasıl Bir Ekonomi yazarı Osman Arolat’ın 17 Nisan tarihli yazısından neredeyse bire bir alıntı yaptım. Raporu inceledikten sonra yılların ekonomisti Osman Arolat’ın analizlerinden daha farklı bir şey söylemek çok güç. Şu anda yarı kapalı bir kambiyo rejimi yürüten ekonomi yönetiminin giderek izole olan bir Türkiye ile bizi yüzleştirdiğini de söyleyebiliriz bu rapora dayanarak. Ancak fazla dayanmamak lazım. Çünkü dış güçler meselesi devreye girebilir. Şimdi, bu bilgiler ışığında Melvin Seeman’ın 5 başlıkla kategorize ettiği “Sosyal İzolasyon” Teorisine tekrar bakmanızı tavsiye ederim.
Gazetelerin hafta sonu eklerinde, iki resim arasındaki yedi farkı bulun bulmacaları olurdu eskiden. Seeman, sanki bu bulmacalara öykünürcesine bize yaşadıklarımızı tespit etmemiz için bir kılavuz sunmuş. Ekonomide ki izolasyonumuza hangi maddeleri uyarlayabiliriz. Bakalım kimler kafa yoracak? Hadi kolay gelsin!
