Tuğba EROĞLU'nun 10 Haziran 2023 tarihli yazısı
Günlük yaşantımızın ayrılmaz bir parçası hâline gelen sosyal medya, her geçen gün yaygınlığını ve etkisini artıran bir iletişim ortamıdır. Sosyal medya, insanların kendi kişisel sayfalarını oluşturarak ilgi alanlarını ortaya sunabilmelerine, çeşitli uygulamalar aracılığıyla karşılıklı iletişimde bulunabilmelerine, bilgi edinimi gerçekleştirmelerine, arkadaşlık kurabilmelerine, kişisel görsel materyallerini ve kişisel bilgilerini diğer bireyler ile paylaşabilmelerine imkân sağlamakla birlikte bir konuda veya bir düşünce, inanç çerçevesinde organize olmalarına olanak tanımaktadır.
Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, TikTok ve benzeri sosyal medya mecralarının kullanıcı sayılarının hızla artması, diğer sektörlerde bir etki yarattığı gibi gazetecilik mesleğini de etkilemektedir. Bu açıdan sosyal medya platformları gazetecilik üzerinde bireysel ve kurumsal yönden önemli değişim ve dönüşümlerin yaşanmasına sebebiyet vermektedir. Medya kurumları, sosyal medya mecralarında içeriklerini paylaşmakla beraber kaynak açısından başvurmaktadırlar. Medya profesyonelleri çalıştıkları kurumdan bağımsız olarak kendi sosyal medya platformlarında paylaşım yaparak gündeme yönelik kişisel düşüncelerini paylaşabilmektedirler. Gazeteciler, sosyal medyayı kaynak olarak kullanmakla beraber aynı zamanda ürettikleri içerikleri de bu mecralar üzerinden üretebilmektedirler. İletişim teknolojilerinin gelişmesi neticesinde geleneksel gazeteciliğin keskin sınırları yavaş yavaş kaybolmaya başlamıştır. Sosyal medya ile birlikte; yorumcu, sunucu, montaj-tasarım, foto muhabiri gibi ayrımlar ortadan kalkmaya başlamıştır. Çünkü sosyal medya gazeteciliğinde bu ayrımlar ve nitelikler bir araya gelebilmekte ve yeniden dönüşebilmektedir. Bu durum üretici ve tüketici arasındaki sınırı bulanıklaştırmaktadır. Gelişen iletişim teknolojileri ile birlikte ortaya çıkan dijital mecralar, geleneksel medya kuruluşlarının yerini almaya başlamıştır.
Yeni medya teknolojileri, gazetecilik pratiğinde ve içerik üretiminde hız, zaman ve etkileşim başta olmak üzere birçok olumlu sonuçlar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra gazetecilik mesleğinde, haber üretim süreçleri, çalışma koşulları, gazetecilik etiği gibi birçok konu açısından da olumsuz neticeler doğurmaktadır. Bu yeni oluşumda kimi zaman manipülasyon, dezenformasyon gibi sorunlarla karşı karşıya kalınabilmektedir. Haberlerin doğruluğu konusunda ikinci hatta üçüncü kaynaklara başvurmayı zorunlu kılmaktadır. Yine sosyal medyada hazırlanan içeriklerde kullanıcıların reklamlara fazlaca maruz bırakılmaları, linç kültürünün internet ortamlarında fazla olması durumu söz konusu olabilmektedir.
Gazetecilik mesleğinde haberin peşinden koşulması ve saha olarak da dışarıyı hedef alması bilinen bir olgudur. Bu durumun sebebi geleneksel gazetecilik pratiklerinin kamusal alanda gerçekleşmesinden ötürüdür. Teknolojinin gelişmesi, gazeteciliğin yapısını da değiştirmektedir. YouTube herhangi bir kuruma bağlı olmayı gerektirmeksizin gazetecilerin mesleklerini gerçekleştirmeye uygun bir alan sunmaktadır. Bu alan yalnızca profesyonel gazetecileri sınırlayan bir alan değildir.
YouTube düşük bütçeli ekipmanlar ve sıradan bireylerle oluşturulan içerikler ile gerçekleştirilen bir etkinlik alanı sunmaktadır. Kullanıcılar tarafından bu alanın kullanımı ile takip edilmeye başlanmış, YouTube yayıncılarını YouTube ünlülerine çevirmiştir.
YouTube’da gazetecilik yapan yayıncıların kanalları incelendiğinde; video çekme tarzları, içerikleri, video ekleme süreleri aracısından farklılıkları bulunmaktadır. Bazı gazeteciler gündeme yönelik yorumları belirli saat aralıklarıyla paylaşırken, bazıları araştırmacı gazetecilik formatında detaylı içerik paylaşımı yapmakta, bazıları ise karşılıklı diyaloğa dayanan soru-cevap biçimini tercih ederek bu doğrultuda içerik hazırlamaktadırlar. YouTube gazetecileri, geleneksel gazetecilik anlayışını YouTube’a taşımak yerine platformun sağlamış olduğu imkânlar düzeyinde yeni içerik ve tarzlar denemekte ve sunulan olanakları yaratıcı bir biçimde değerlendirerek platformda ön plana çıkmayı hedeflemektedir. YouTube kullanıcıları, kanallara abone olarak videoları beğenerek yorum bırakarak veya canlı yayının gerçekleştiği sırada bağışlar yaparak kanal ile etkileşime katkı sağlamaktadır. Beğeni, eleştiri ve önerileri ise YouTube kanalı sahibi tarafından dikkate alındığı takdirde kanalın gelişmesi ve büyümesi olasıdır. YouTube özellikle haber videolarının altına yapılan yorumlar bakımından siyasi tansiyonların gözlenebilmesi için önemli veriler sağlamaktadır. Siyasi bilgilenme ve medya ilişkisi açısından internet ve özellikle sosyal medya etkili bir rol oynamaktadır. YouTube’un izlenme oranı, abone sayıları ve izlenme sayılarına bağlı olarak kanal sahiplerine ödeme yapması kanal sahiplerine destek sunmaktadır. Bunun yanı sıra kanal sahiplerinin aldıkları reklam, üyelik gibi yollar da kazanç sağlayan bir diğer unsurdur.
