Nesrin YARIM ÖZOĞLU'nun 25 Aralık 2023 tarihli yazısı: Dinleniyoruz
Yanımızdaki ile ne konuşursak, telefonumuzda reklam olarak karşımıza çıkıyor. Hâliyle akıllarda hep aynı soru dolanıyor: “Akıllı telefonum beni dinliyor mu?” Bu cümle aslında endişe verici gelebilir ama evet telefonunuzun mikrofonu sizi dinliyor. İşte o yüzden ne konuşursanız karşınıza reklam olarak düşüyor.
Tekonoloji akıl almaz boyutlara doğru ilerliyor. Her gelişme, yeni endişeleri de beraberinde getiriyor. Teknololi ile birlikte kuşkular da artmaya başladı. “Gözetleniyor muyum? Dinleniyor muyum?” gibi sorular kafamızda devamlı dolanıyor. Bu endişelerde pek de haksız sayılmayız. Özellikle elimize aldığımız akıllı telefonlar, hayatımızın her anına şahitlik ediyor, nereye gidersek yanımızda. Eş dostla yapılan sohbetlere bile kulak misafiri olabiliyorlar. Arkadaşınıza yüzünüzde çıkan sivilcelerden ne kadar şikâyetçi olduğunuzu anlatıyorsunuz. Birkaç saniye sonra telefonu elinize aldığınızda sivilce problemlerine kesin çözüm öneren bir krem reklamı karşınıza çıkıyor. Hatta bu ve buna benzer olan reklam bir süre peş peşe karşınıza çıkıyor. Eşinize, çocuğunuza kış için alınacak ayakkabıdan bahsediyorsunuz. Ayakkabı reklamları, kampanyalar anında gözünüzün önünde bitiveriyor. İşte bu durum da herkeste aynı endişeyi ortaya çıkartıyor. “Akıllı telefonum beni mi dinliyor?” Evet dinliyor.
Akıllı telefon sektörü son yıllarda inanılmaz bir seviyeye geldi. Bu cihazlar hemen hemen herkeste en az bir adet bulunuyor. Öyle ki reklam dünyası bu kadar insana ulaşan cihazları itina ile kullanıyor. İşte tam da bu yüzden ortamda konuştuğunuz kelimeler arasından anahtar kelimeler belirleniyor ve reklam firmalarının oluşturduğu veri tabanları ile karşımıza çıkartılıyor. Ayrıca sadece konuştuklarımızı dinlereyek değil. Bir sosyal medya gönderisini görüntüleyerek veya “beğen” düğmesine basarak gönderiye ilgi duyduğunuzu ya da belki de onu gönderen kişiyle ilgilendiğinizi onaylayan bir sinyal gönderebilirsiniz. Tüm bunların yanı sıra algoritmalar çevrenizi takip ederek de size öneriler sunar. Örneğin Facebook arkadaşınızın yakın zamanda satın aldığı bir şeyi size önerir. Bunu yapmak için arkadaşınızla aranızdaki konuşmayı dinlemesine gerek yok.
“Akıllı telefonum beni dinliyor” klişesinden kurtulmanın ise bir yolu var. Bu durumun önüne geçmek için akıllı cihazlara yüklenen uygulamaların kamera ve mikrofon erişimlerinin kapatılması gerekiyor. Ayarlara giderek tüm uygulamalar için mikrofona erişimi kısıtlayın. Ardından daha önce hiç arama yapmadığınız bir ürün hakkında biriyle uzun uzun yüksek sesle konuşun. Bunu birkaç kez tekrarlayın. Birkaç gün içinde hâlâ hedeflenmiş reklam almazsanız, telefonunuz sizi gerçekten dinlemiyor demektir.
Şirketlerin, kişiselleştirilmiş reklamlar oluşturmak amacıyla web sitelerinde ve uygulamalarda etkinliğe katkıda bulunmak için giderek daha gelişmiş teknoloji kullandıklarını unutmayalım. Bu konunun yasal olup olmadığına ilişkin ise çeşitli görüşler ve iddialar var ama net bir açıklama yok.
