Mürvet KARA'nın 25 Aralık 2023 tarihli yazısı: Kayıt Dışı Ekonomi Nedir?
Ülke gündemini en çok meşgul eden konulardan biri, ekonomi. Piyasalarda likiditenin artırılması için yapılan para politikaları, son dönemin en önemli başlıklarından. Ancak uzun vadede düşünülmesi gereken başka bir husus var: Kayıt dışı ekonomi.
Peki “kayıt dışı ekonomi” ne demektir? Fiilen gerçekleşen ekonomik faaliyetlerle alakalı kayıtların tutulmaması hâlinde oluşan ekonomidir. Böylece para, kamu idarelerinin denetiminin dışında kalmış her türlü ekonomik faaliyeti kapsayan bir kavramdır.
Yastık altı altınlarsa bunun en masum örneğidir. Bu denli masum olmayan bir kayıt dışı ekonomi de var mıdır ve bu kayıt dışı ekonomiyi politika yapıcılar, niçin bildiği hâlde durdurmuyor? Acaba harekete geçmek için doğru zaman mı bekleniyor?
Dilan Polat meselesi, ünlü futbolcuların çuvallarla götürdüğü paralar… Bunlar gündeme gelen kısmı. Bu konunun bir de konuşmadığımız bir tarafı daha bulunuyor. Örneğin vergi mükellefi olmayan birtakım gruplar… Bu gruplara dokunulamamasının sebebi hukuk bilgisizliği midir yoksa hazırlık soruşturmalarının gizli yapılması gerektiğinden mi? Veya başka bir şey mi?
Çeşitli varlık barışı çalışmaları, bu kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması için yapılıyor. Ancak buna rağmen benzer konular neden hâlâ gündemimizde? Pekâlâ, burada şu soruyu sormak istiyorum, kayıt dışı paralar güncel siyasete de yansıyor mu? Ya da yasal kuruluşlara, yargıya, orduya yansıyor mu? Bir soru daha, bu kayıt dışı ekonomiyle çeşitli dini grupların ve iş dünyasının bir alakası var mı? Arada bir ilişki bulunuyor mu? Bulunuyorsa bu ilişki niçin var ve aradaki bu bağı nasıl çözebiliriz?
Sebepler Üzerinde Durmalıyız
Kayıt dışı ekonomi, toplumsal yapılardaki birtakım sorunlu örüntülerin sonucudur. Asıl bakmamız gereken, bunun sebepleridir. Bu konu hakkında epeyce yazılıp çizilmiş bir külliyat da vardır. Buralara yoğunlaşmak ve bu sebepleri ortadan kaldırmak, toplumdaki iyileşmeyle beraber ekonomide ve politika dâhil olmak üzere her toplumsal yapıda iyileşmeyi beraberinde getirecektir.
Toplumsal Bir Uyanış Gerekli
Ezcümle, insanlarımız bir takım afyonlarla uyuşturularak kayıt dışı ekonominin oluşmasında farkında olmadan rol oynuyor. Toplumsal bir uyanış, kayıt dışı ekonominin gündemimizden tamamıyla silinmesinin ilk adımıdır. Pek çok konuda olduğu gibi kayıt dışı ekonomi konusunda da öncelikle tabandan bir çözüm talebi olmalıdır ki yasama, yürütme ve yargı işini daha hızlı yapabilsin.
