Bünyamin ALTINTAŞ'ın 11 Mart 2023 tarihli yazısı: Et fiyatları ve köye dönüş
Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra ortaya çıkan tablo, gıda fiyatlarını artırmaya devam ediyor. Dünyada gıda fiyatları düşerken Türkiye’de artış sürüyor.
Şubat ayında en yüksek fiyat artışı sebze-meyvede yaşanırken, Ramazan ayının yaklaşmasıyla et fiyatları da yükselmeye devam ediyor. Yılbaşından bu yana et fiyatlarında yaşanan artış oranı yüzde 50’yi geçti.
Nitekim TÜİK’in Şubat ayı enflasyon verileri incelendiğinde, et fiyatlarında bir ayda yaşanan fiyat artışı yüzde 10’u geçti. Süt ve süt ürünlerinde de fiyat artışları devam ediyor. Şubat’ta peynir fiyatları yüzde 10.25 artarken, tereyağındaki fiyat artışı yüzde 8.4 olarak gerçekleşti.
Öte yandan Ulusal Kırmızı Et Konseyi tarafından kombinalar ve kesimhanelerde alınan fiyatlara göre dana kıymada aylık fiyat artış oranı yüzde 30’u geçti. Yıllık artış oranı ise yüzde 147.4 olarak belirlendi.
Depremlerin yaşandığı 10 ilde toplamda 60 binin üzerinde hayvanın telef olduğunu, yine bölgede hayvancılık yapan 4 bin 300 çiftçiden 650’sinin bölgeyi terk ettiğini hatırlatalım.
Ayrıca Türkiye’de her geçen gün büyükbaş hayvan sayısı da azalıyor. TÜİK’in 9 Şubat tarihinde yayınladığı hayvansal üretim verilerine göre geçen yıl Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 5.6 azalarak 17 milyon 24 bin baş oldu.
Et ve süt ürünlerindeki zam sağanağının en önemli nedeni kuşkusuz üretimin, talebi karşılayamaz hâle gelmesi. Sektör temsilcilerine göre hayvan varlığı ve et üretimini artırmaya yönelik acil önlemlerin alınmaması durumunda et ve sütün parayla dahi bulunamayacağına dikkat çekiyorlar.
Bu noktada Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğinin geliştirdiği proje dikkat çekiyor. Birlik Başkanı Nihat Çelik, pandemi ve depremler dolayısıyla kentten köylere doğru bir göç yaşandığına dikkat çekerek köyüne dönen bu insanların tekrar üretici hâline dönüştürülmesi gerektiğini belirtiyor.
Birlik tarafından hazırlanarak Tarım Bakanlığına sunulan proje gerçekleşirse; köyüne dönen insanlara 50 küçükbaş hayvan, bir koç ve teke verilecek. Maliyetin yüzde 75’ini devlet, yüzde 25’ini de üretimi yapacak üreticiler karşılayacak.
Toplam 800 milyon liralık bütçe ile 5 yılda 260 bin hayvan, yeni üreticilere dağıtılmış olacak. Elbette bu proje öncelikle depremlerden etkilenen illerde yapılacak ve zamanla 81 ile yayılacak.
Proje hayata geçer mi geçmez mi bilinmez lakin hükûmet et fiyatlarını düşürebilmek için her zaman olduğu gibi yine ithalata yöneleceğe benziyor.
Bu arada geçtiğimiz yıllarda hükûmet Ramazan ayı yaklaşırken et fiyatlarının yükselmesini engellemek için Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, Et ve Süt Kurumu tarafından kesimi, satışı yapılan sığırlar için yetiştiricilere destek ödemesi yapmış, kurum da ucuz et satışı gerçekleştirmişti.
Şimdilik et ithalatı dışında herhangi bir karar alınmış değil. İthalatın çözüm olmadığı, yıllar içinde iyice anlaşıldı. Hükûmetin acil olarak et fiyatlarını düşürmek için üretimi artırmaya yönelik kalıcı adımlar atmasında yarar var.
