Betül Gökçe AKGÖL'ün 21 Mayıs 2024 tarihli yazısı: Sultan’dan Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Dolmabahçe Saat Kulesi
Dolmabahçe Saat Kulesi, İstanbul’un en önemli tarihi yapılarından olan Dolmabahçe Sarayı’nın bölümlerinden biri. Sarayın ana giriş kapısı ile cami arasında inşa edilmiş.
Sultan İkinci Abdülhamit 1876 yılında tahta geçtikten kısa süre sonra güvenlik gerekçesiyle Yıldız Sarayı’na taşınsa da Dolmabahçe Sarayı’nı hiç ihmal etmemiş. Dolmabahçe Sarayı’nda özel günler kutlamayı, konuklarını ağırlamayı sürdürmüş.
Başta İstanbul olmak üzere Anadolu’nun pek çok kentinde yaptırdığı saat kuleleriyle tanınan Abdülhamit Dolmabahçe’yi de unutmamış. Halk namaz vakitlerini kaçırmasın, yangınlardan haberdar olsun ve hava durumunu da öğrensin diye düşünülünce, Saray Mimarı Sarkis Balyan kolları sıvamış. 1890-1895 yıllarında inşa edilen bu zarif yapı, hazineden ayrılan 1 milyon 210 bin 550 kuruşa mal olmuş. Sultan Abdülaziz döneminde İstanbul’da yapımına başlanan ancak Abdülaziz’in tahttan indirilmesiyle yarım kalan Aziziye Camisi’nin taşları kullanılarak inşa edilmiş.
Kıvrımlı süslemeleriyle Barok ve Ampir tarzda yapılan 27 metre yüksekliğindeki kule 94 basamaktan oluşan bu kule, merdiven sahanlıklarının zemini renkli taşlarla, geometrik şekiller verilerek yapılmış. Kulenin her kenarına altışar basamaklı merdiven ve köşelere iki katlı birer fıskiye yerleştirilmiş.
Birinci kat cephelerinin üçüne pencere, diğerine ise kapı yerleştirilmiş. Kapı ve pencerelerin iki yanında çifte sütunlar, her yüzeyde kemer kavislerin içinde barometreler de eklenmiş.
Barometrelerde, hava durumları “Fırtına – Rüzgâr, Yağmur – Mütehavvil (değişken, kararsız anlamında) – “Eyi Hava – Sabit Hava” şeklinde yazılmış. Bugün hâlâ bu şekilde duruyormuş.
Süslü ikinci kat cephesinde, deniz ve kara tarafındaki ikinci kat alınlıklarının ortasına, 1882’de İkinci Abdülhamit tarafından terazi ve silah eklenerek tamamlanmış ve birer Osmanlı arması mermere oyularak yerleştirilmiş.
Saatçi başı Johann Meyer Fransa’dan getirilen Paul Garnier marka saatleri dördüncü kat alınlıklarına, makineleri de üçüncü kata yerleştirmiş. Deniz tarafındaki saat ayrı, diğer üç taraftaki saatler aynı anda kurulmuş. 1979’da kısmen elektronik sisteme çevrilen saatler günümüzde de haftada bir kuruluyor.
Dolmabahçe Saat Kulesi yapıldığı günden beri popüler bir buluşma mekânıydı. Sultan Vahdettin’in ülkeyi terk etmesi, Mustafa Kemal’in ölümü, Altıncı Filo’nun denize dökülmesi gibi pek çok olayın tanığı bu endamlı kule de yüzyılı aşkındır semte bekçilik yapmakta...
