Bünyamin Altıntaş'ın 2 Şubat 2023 tarihli yazısı: Dış Ticaret Açığı
Bir yıldan fazla süredir uygulanan yeni ekonomi modelinin 2022 yılına ilişkin sonuçları yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı.
Merkez Bankasının faiz indirimleriyle enflasyonla mücadele yöntemi ve hükûmetin yüksek döviz kuru ile ihracatı dolayısıyla üretimi ve istihdamı artırmaya yönelik politikaları en azından dış ticarette olumlu sonuç vermedi.
Hükûmet her ne kadar ihracat artışını ön plana çıkartsa da ithalatta yaşanan artış ve dış ticaret açığı beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre; 2022 Ocak-Aralık döneminde dış ticaret açığı yüzde 137 artarak 46 milyar 211 milyon dolardan, 109 milyar 539 milyon dolara yükseldi ve yıllık bazda rekor dış ticaret açığı verilmiş oldu.
Genel ticaret sistemine göre ihracat 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,9 artarak 254 milyar 172 milyon dolar, ithalat yüzde 34 artarak 363 milyar 711 milyon dolar olarak gerçekleşti.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021 Aralık ayında yüzde 76,5 iken, 2022 Aralık ayında yüzde 70,3’e geriledi.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021 Ocak-Aralık döneminde yüzde 83 iken, 2022 yılının aynı döneminde yüzde 69,9’a indi.
Ocak-Aralık döneminde ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya’ya yapılan ihracat 21 milyar 145 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 16 milyar 882 milyon dolar ile ABD, 13 milyar 751 milyon dolar ile Irak, 13 milyar 11 milyon dolar ile Birleşik Krallık, 12 milyar 354 milyon dolar ile İtalya takip etti.
Ocak-Aralık döneminde ithalatta ilk sırayı Rusya Federasyonu aldı. Rusya Federasyonu’ndan yapılan ithalat 58 milyar 853 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 41 milyar 354 milyon dolar ile Çin, 24 milyar 33 milyon dolar ile Almanya, 15 milyar 335 milyon dolar ile İsviçre, 15 milyar 229 milyon dolar ile ABD izledi.
Türkiye’nin dış ticaret verilerine detaylı baktığımızda esasen ithal ikame malların ve enerji ithalatının ön plana çıktığını görüyoruz. İthalatın oransal ve rakamsal olarak bu denli artması döviz açığını tetikliyor.
İthalat artışı bir yandan da ihracat artışına da işaret ediyor. Lakin bu denli dış ticaret açığı Türkiye’nin dövize olan gereksinimini de artırıyor.
Bu süreçte turizm gelirlerinin artması bu gereksinimi biraz olsun hafifletiyor. Nitekim geçtiğimiz yıl Türkiye’ye 44 milyon 564 bin 395 turist gelirken, turizm geliri 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 53,4 artarak 46 milyar 284 milyon 907 bin dolar oldu.
Bu arada İstanbul Sanayi Odasının yaptığı araştırmaya göre imalat sanayinde büyümeye yönelik işaretler var.
İSO’nun verilerini değerlendiren S&P Global Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Son PMI anketi imalat sektörünün yakında büyümeye dönebileceğine işaret etti. Faaliyet koşulları ocakta istikrarlı kalırken, talebin iyileştiği işaretleri ve üretim ile yeni siparişlerde yukarı yönlü hareketlerin görülmesi gelecek aylarda büyüme kaydedilebileceği yönünde umut veriyor.” diyor.
İmalat sanayindeki büyüme hem istihdama hem de ihracata olumlu katkı yapacaktır. Buna turizm gelirlerindeki artışları da eklersek döviz sıkıntısının hafifleyebileceğini söyleyebiliriz.
