Bünyamin ALTINTAŞ'ın 2 Mart 2023 tarihli yazısı: EYT Düzenlemesi Ne Kadar Kapsayıcı?
Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.
Teklifin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunanlardan yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları hâlinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanacak.
Hâlihazırda 4.8 milyon kişi, borçlanma hakkı ile birlikte ise toplam yaklaşık 5 milyon kişi yasadan etkilenecek. Etki analizine göre, düzenlemede 2.25 milyon kişi hemen ya da 2023 içinde emekli olabilecek. Düzenlemenin ilk yıl için bütçeye maliyeti ise 194 milyar TL olarak öngörülüyor.
EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar emekli olabilecek.
Emekli olabilmek için işe başlama tarihine göre 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında değişen prim günü şartını da tamamlamak gerekiyor.
EYT başvuruları, kanun teklifinin meclisten geçmesi ve Resmi Gazete'de yürürlüğe girmesiyle birlikte başlayacak. Koşulları yerine getirenler, süre sınırı olmaksızın, SGK ve e-Devlet'ten başvuru yapabilecek.
Buraya kadar yazdıklarımız, kanun teklifi ile getirilen düzenlemeler. Bir de düzenleme dışı bırakılan hususlar var ki o konularda herhangi bir düzenleme yapılmadı.
Bunlardan en önemlisi kuşkusuz prim eksiği bulunanlarla ilgili düzenleme. Kanun hazırlık süreçlerinde ilgili bakan tarafından 5 bin gün prim dile getirilmesine rağmen bu konuda kademeli geçiş düzenlemesine dokunulmadı.
Özellikle 5 bin günü tamamlamak için geçtiğimiz yılın son günlerinde borçlanma başvurusu yapabilmek adına SGK’nın önünde kuyruklar oluşturan çalışanlar, hayal kırıklığına uğradı.
Bu kişiler şimdi kademeli geçiş prim şartlarına göre primlerini doldurmak için çalışmaya devam etmek zorunda olacaklar.
Ayrıca kısmi emeklilik şartları da değişmedi. 3 bin 600 gün üzerinden emekli olmak isteyenlere ilişkin herhangi bir yaş düzenlemesi yapılmadı. Yani kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartı değiştirilmedi.
4-A ve 4-B’li çalışanların prim eşitlenmesi ya da birbirine yaklaştırılması gibi talepler de dikkate alınmadı. 4-B’li çalışanların 9 bine kadar prim ödemeleri gerekecek.
Emeklilik sisteminin en önemli sorunlarından biri olan aylık bağlama oranları ile ilgili de herhangi bir düzenleme yapılmadı. 2008 yılında yapılan aylık bağlama oranları aynen korundu. Yüzde 28’e kadar düşen aylık bağlanma oranları nedeniyle emekli olacakların prim yatırdıkça alacakları maaş düşmeye devam edecek.
Yine staj sürelerinin sigortalılık ve prim günlerine ilave edilmesi gibi bir düzenleme de kanunda yer almadı.
Netice itibarıyla yaş şartının kaldırılmasıyla prim günlerini dolduranlar için önemli bir düzenleme yapıldı. Ancak söz konusu kanun ile yeni mağduriyetler yaratıldı.
