Bünyamin ALTINTAŞ'ın 16 Mart 2023 tarihli yazısı: Bizde de banka iflasları olur mu?
Son günlerde Amerikan bankacılık sisteminde yaşanan gelişmeler ve peş peşe üç bankanın batışının Türkiye’ye olası etkileri gündeme geldi.
Türk bankacılık sisteminin bu iflaslardan nasıl etkileneceğine ilişkin değerlendirmelere geçmeden önce, ABD bankacılık ve finans sisteminde son zamanlarda yaşanan gelişmelere göz atmakta yarar var.
ABD bankaları Silvergate Capital, Signature Bank ve Silicon Valley Bank peş peşe battı. Bu batışların en önemli nedeni ise her üç banka için de ortak ve bunlardan birincisi kripto para piyasasında yaşanan düşüşler, diğeri de bankaların portföylerinde bulunan yüklü miktarda hazine kâğıtları.
Batış rüzgârı Silvergate Capital adlı bankayla başladı. Silvergate Capital, kaynaklarının çoğunu FTX adlı kripto para borsası ve risk fonu şirketi aracılığıyla kripto para piyasasına yatırmıştı.
Kripto aracı kurumu olan FTX’in geçtiğimiz yıl sonunda batmasıyla banka zor durumda kalmıştı. Üzerine bir de faiz artırımları nedeniyle darbe yiyen banka, iflasını açıklamak zorunda kaldı.
Kaynaklarını büyük ölçüde Hazine kâğıtlarına yatırmış olan Silicon Valley Bank adlı yatırım bankası da 1,8 milyar dolar zararla karşı karşıya olduğunu, geleceğe dönük hedeflerini düşürdüğünü ve 2 milyar dolar sermaye artışı yapacağını da duyurdu. Sermaye artışı yapılacağını açıklamasına karşın bankanın hisse değerlerinde yaşanan düşüşler durdurulamadı ve sonunda banka battı.
Bu iki bankayı izleyerek kaynaklarını büyük ölçüde kripto para piyasasına yatırmış olan ve Silvergate Capital gibi FTX’in batışından son derecede olumsuz olarak etkilenmiş olan Signature Bank da iflasını açıkladı.
Diğer iki bankaya nazaran Silicon Valley Bankın batışı ABD’de panik havası yarattı. Çünkü bu banka kaynaklarının çoğunu hazine kâğıtlarına yatırmıştı. ABD yönetiminin mevduatların tamamına sigorta güvencesi getirildiğini açıklamasının ardından panik havası dağıldı.
ABD’deki banka iflaslarının 2008 krizine benzer bir krizin yaşanmayacağı belirtilse de gelişmelerin faiz artırım kararlarını etkileyebileceği konuşuluyor. Konuyu yakından takip eden uzmanlar Fed’in faiz artırımında eskisi kadar hızlı ve sert davranmayacağı görüşünde birleşiyor.
Gelelim bu iflasların Türk bankacılık sistemine etkisine. Gelişmelerin Türkiye’ye etkisi en çok borsada görüldü. Banka hisselerinde ciddi kayıplar yaşandı ve dolar kuru yükseldi.
Bildiğiniz gibi Merkez Bankası bir süredir politika faizlerini düşürüyor. Piyasa faizlerinin de düşürülmesi için bankalara baskı yapıyor. Ayrıca bankaları çok düşük faizlerle hazine kâğıtları almaya zorluyor. Bu çok ciddi bir sorun olarak karşımızda duruyor.
İleride faizler yükselmeye başladığında bu kâğıtların değeri hızla düşerse, bu kâğıtları ellerinde tutan bankalar sıkıntılarla karşılaşabilir. ABD’de hazine kâğıdı faizlerinin enflasyona göre düşüklüğünün yol açtığı negatif reel faiz 4-5 puan olmasına karşılık bizde bunun 40-50 puan olması son derecede ciddi bir sorun oluşturuyor.
Bu açıdan baktığımızda Merkez Bankasının faiz politikası ileride Türk bankacılık sistemini olumsuz etkileyebilir. Faiz cephesinde her şey iyiye gidiyormuş gibi görünse de bir süre sonra tersine gitmeye başlayabilir.
