Utku KABAKCI'nın 21 Temmuz 2023 tarihli yazısı: Futbolun Yüceltilmesi ve "Tanrının Eli"
İstisnai coğrafyaları hesaba katmazsak futbolun dünya genelinde diğer tüm spor branşlarına nazaran daha popüler olduğunu ve mevzubahis futbol ise ekseriyetle ortak bir dil üzerinden konuşulduğunu söylemek mümkündür. Futbol vasıtası ile oluşturulan bu ortak dil, insanların iletişim hâlinde olmasını sağlamıştır.
Futbol üzerinden meydana getirilen retoriğin gündelik yaşamda tıpkı teolojik bir retorik gibi yüceltildiği görülmektedir. Dindar bir insan, mensubu olduğu dinin emirlerine nasıl sadık kalıyorsa bir holigan da kulübünün değerlerine benzer bir sadakat duyar. Kendisini taraftarı olduğu kulübe adayan kişi için kulübünün; arması, forması, stadı, tarihi, kutsaldır. Koyu bir taraftar için takımının stadı bir mabet gibidir.
Taraftar gruplarının karşılaşmalarda takımlarını desteklerken ortaya koydukları performans analiz edildiğinde dinî ritüellerle benzerlikler taşıdığı görülecektir. Bu yüzden maç esnasında takımın desteklenmesi ciddi bir mesele olarak kabul edilir.
Taraftar gruplarında özellikle de maç günü gerçekleştirilmesi gereken ritüeller vardır. Nerede toplanılacağı, hangi tezahüratlarla hangi yollardan geçilerek stada girileceği gibi alışkanlıklar zamanla geleneğe dönüşür. Aidiyet ile sahip olunan bu değer ve gelenekler “biz” inşasını büyüterek cemaatin asabiyesini kuvvetlendirir. Futbol taraftarlarının yücelttikleri sembollerin ve bu sembollere yükledikleri manaların sadece spor karşılaşmalarında değil aynı zamanda da gündelik hayatlarında bir karşılığının olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Kimi futbolcuların basına verdikleri demeçlerde de futbolun bir dinmiş gibi yüceltildiği görülmektedir. Pele’nin “Ben Hz. İsa’dan daha fazla tanınıyorum.” demesi ve Maradona’nın Dünya Kupası’nda İngiltere’ye futbol kurallarına aykırı (eliyle) gol atmasından ve bu golün geçerli sayılmasından sonra “Tanrının eli” metaforunu kullanması gibi…
“Tanrının eli”
1980’lerin başında İngiltere ile Arjantin, Falkland Adaları üzerindeki anlaşmazlıklarından dolayı savaşa tutuşmuşlardır. İngiltere ile Arjantin arasındaki bu savaş özellikle de Arjantin cephesi için çok zorlu geçmiştir. Bu iki ülkenin millî futbol takımları dünya kupası çeyrek final maçında karşı karşıya gelir. İşte bu maç Maradona’nın eli ile İngiltere’ye gol attığı ve sonrasında da futbol ve dünya tarihine geçen “Tanrının eli” benzetmesini yaptığı karşılaşmadır. Maradona, bu maçta daha sonra İngilizlere 2. golü de atmıştır. İngiltere millî takımı farkı bire indirse de çeyrek finalde Arjantin’e elenmekten kurtulamamıştır. Arjantin, adeta savaşın intikamını İngiltere’den bu maç ile almıştır.
Maradona’nın maçtan sonra yaptığı “Tanrının eli” açıklaması, futbolun sadece futbol olarak görülmediğinin en güzel örneklerindendir.
Kitleler futbolu yüceltir ve futboldan mucizeler bekler. İşin ilginci, bazen bulurlar da...
