Mahmut ÇOLAK'ın 12 Temmuz 2024 tarihli yazısı: Bedelli Askerlik-Çalışma Mevzuatı
Bu yazımda, bedelli askerlik-çalışma mevzuatı ilişkisine değineceğim.
Bedelli askerlik; 7179 sayılı Askeralma Kanunu’nda belirtilen yararlanma şartlarını taşımak kaydıyla bedelli askerliğe seçilenlerin belirlenen bedeli ödemesi ve temel askerlik eğitimi yapması şartı ile yerine getirilen askerlik hizmetidir.
İstekli ve askerliğe elverişli olanlardan Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı dikkate alınarak Milli Savunma Bakanlığı’nca belirlenecek sayıda yükümlü, 240.000 gösterge rakamının ödemenin yapıldığı gün geçerli olan memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak bedel tutarını (01.07.2024-31.12.2024 arası 240.000 x 0,907796 = 217.871,04 TL) silahaltına alınmadan önce Bakanlıkça belirlenecek sürede peşin ödemeleri ve 1 aylık temel askerlik eğitimini tamamlamaları hâlinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
İstekli sayısının bedelli askerlik için belirlenen sayıdan fazla olması hâlinde, bedelli askerlikten yararlanabilecek olanlar kura ile seçilir. İstekli sayısının yararlandırılacak sayısından az olması durumunda kura çekimi yapılmadan tüm istekliler bedelli askerlik hizmeti için seçilir. Seçim sonrasında bedelli askerlikten yararlanma hakkı elde edip de vazgeçenlere yeni bir hak verilmez.
Tahsil edilen tutarlar genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Bakanlık merkez muhasebe birimi hesabına yatırılır.
Bedelli askerlik hizmetinden; fiilî askerlik hizmetine başlayanlar, müracaat tarihine kadar yoklama kaçağı, saklı veya bakaya olanlardan, bedelli askerliğe müracaat edip de seçim öncesi vazgeçenler veya müracaat tarihinden itibaren 2 ay içinde ödemelerini yapmayanlar yararlanamazlar.
Müracaat tarihine kadar yoklama kaçağı, saklı veya bakaya olanlar hakkında, yoklama kaçağı, saklı veya bakaya kalınan tarihten müracaat tarihine kadar geçen sürenin her ayı için ek bedel alınır. Ek bedel, 3.500 gösterge rakamının ödemenin yapıldığı gün geçerli olan memur aylık katsayısı ile geçerli mazeretler hariç yoklama kaçağı, saklı ve bakaya kaldıkları toplam sürenin her ayının çarpımı sonucu bulunur (01.07.2024-31.12.2024 arası 3.500 x 0,907796 = 3.177,30 TL). Ek bedele esas sürenin hesabında, 1 ila 30 gün 1 ay kabul edilir. 1 ayı aşan günler müteakip aya eklenerek hesaplanır.
Bedelli Askerlik-Yıllık İzin İlişkisi
Anayasa’mızın “çalışma şartları ve dinlenme hakkı” başlığını düzenleyen 50’nci maddesinde “ …Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.…” hükmüne yer verilmiştir. Hangi istihdam şekli olursa olsun; yıllık izin hakkından vazgeçilemez. Yıllık izin, insan için temel bir gereksinim olduğundan uluslararası hukukta ve Anayasamızda benimsenmiş dinlenme hakkına dayanmaktadır. Yıllık izin hakkı vazgeçilemeyen ve devredilemeyen bir dinlenme hakkıdır. Yıllık izin; çalışanın dinlenmek, ruhsal ve bedeni sağlıklarını, iş verimliğini korumaları ve kazanmaları amacıyla kullandırılmaktadır. Çalışanlara tanınan yıllık izin ücretli olup, çalışanın her yıl belirli bir süre gelir endişesi çekmeden dinlenebilmesi amaçlanır. Yıllık iznin amacı, çalışanın çalışmış olduğu bir yıllık sürede yaşadığı yorgunluğu üzerinden atarak dinlenmesidir. Tüm istihdam şekillerinde yıllık izinde çalışanın başka bir işyerinde çalışması yasaklanmıştır. Örneğin işçinin dinlenme hakkını kullandığı sırada başka işte çalışması dürüstlük kuralına aykırı bulunduğu için, işverene ödediği izin ücretini geri alma imkânı verilmiştir. Bedelli askerlik hizmetinin çalışanın yıllık izin alarak/kullanarak veya işyerlerince/kurumlarınca kullandırılarak yerine getirilmesi mümkün görülmemektedir. Bilakis Kanun koyucu bedelli askerlik hükümlerinden yararlananların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından ücretsiz izinli sayılmalarına imkân tanımıştır.
Bedelli Askerlik-Kıdem Tazminatı İlişkisi
Kıdem tazminatına hak kazanma şartlarından birisi de, muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işçinin iş akdini fesh etmesidir.
Bedelli askerlik hizmeti, sadece bedel ödeyerek yerine getirilen bir kamu hizmeti olmayıp fiilen belli bir süre askerlik hizmeti de yerine getirilmektedir. Başka bir deyişle, temel askerlik eğitimini yerine getirmeleri şartıyla askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılmaktadır. Bu durumda, mevcut düzenlemede bedelli askerlik nedeniyle işçinin iş akdini fesh etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
Sevgi ve saygılarımla.
Sosyal güvenlikle hoşça kalınız.
