Mehmet KÜÇÜKEKEN'in 29 Şubat 2024 tarihli yazısı: Dilemma ve Seçim

İnsan hayatı, seçim yapmakla doludur. Küçük ve basit seçimlerden, hayatımızı kökten değiştiren büyük kararlara kadar her gün farkında olarak ya da olmayarak birçok seçim yaparız. Bazen bu seçimler kolaydır ve iki seçenek arasında net bir ayrım vardır. Fakat bazı durumlarda, karşı karşıya olduğumuz seçeneklerin her ikisi de cazip veya kabul edilebilir olabilmedir ve hangisinin daha doğru olduğunu seçmek gerçekten zordur. Bu tür durumlara dilemma (ikilem) denir.

Dilemma, iki zor seçenek arasında seçim yapmayı gerektiren bir durumdur.

Bu seçenekler eşit derecede çekici veya itici olabilir ve her birinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları olabilir. İkilemler, kişisel yaşamın her alanında ortaya çıkabilir: ilişkiler, iş, aile, savaş, ahlak ve politika gibi.

Doktorun İkilemi:

Bir doktor, iki hastası arasında kalmıştır. Her iki hasta da acil ameliyata ihtiyaç duymaktadır, ancak doktor sadece bir hastayı ameliyat edebilecek kadar zamana sahiptir. Doktor, hangi hastayı kurtaracağına karar vermesi gereken zor bir ikilemdedir.

Yargıcın İkilemi:

Bir yargıç, suçlu olduğunu bildiği bir adamı beraat ettirme şansı ile karşı karşıyadır. Adamın masum bir çocuğu kurtarmak için suç işlediğini bilmektedir. Yargıç, adaleti mi yoksa merhameti mi seçeceği konusunda bir ikilemdedir.

Askerin İkilemi:

Bir askere, savaş sırasında sivillere zarar verme riski olan bir görevi yerine getirmesi emredilmiştir. Asker, emre itaat etmesi mi yoksa vicdanını mı dinlemesi gerektiği konusunda bir ikilemdedir.

Ailenin İkilemi:

Bir ailenin çocuğu, ölümcül bir hastalığa yakalanmıştır. Aile, çocuğu tedavi etmek için tüm paralarını harcamıştır ve hala daha fazla paraya ihtiyaç duymaktadırlar. Aile, evlerini satmak veya çocuğun tedavisini bırakmak gibi zor bir seçim yapmak zorundadır.

Politikacının İkilemi:

Bir politikacı, seçmenlerine verdiği sözleri tutmak ile ülkenin çıkarlarını korumak arasında kalmıştır. Politikacı, popüler olmayan bir karar vermesi mi yoksa seçmenlerini hayal kırıklığına uğratması mı gerektiği konusunda bir ikilemdedir.

Her seçim, yeni bir başlangıçtır.

İkilemlerin Türleri

Ahlaki ikilemler: Doğru ve yanlış arasında seçim yapmayı gerektiren ikilemlerdir. Örneğin, bir yalan söylemek ve birini korumak veya gerçeği söylemek ve birinin incinmesine neden olmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Bir kişi, bir suç işleyen bir arkadaşını polise ihbar etmek veya arkadaşını korumak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Bir doktor, bir hastayı ötenazi ile kurtarmak veya hastanın doğal ölümüne izin vermek arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

"Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve doğru söz söyleyin. Allah kalplerinizi sağlamlaştırır ve amellerinizi düzeltir." (Ahzab Suresi, 70-71)

Allah'tan korkmak ve doğru söz söylemek, ikilemde kaldığımız durumlarda doğruyu seçmemize yardımcı olacak iki önemli ilkedir. Doğru söz söylemek, kendimizi ve diğerlerini kandırmaktan kaçınmamızı ve net bir şekilde düşünmemizi sağlar.

İkilemler, hayatın en zor dersleridir.

Pratik ikilemler: Mantıklı ve pragmatik bir seçim yapmayı gerektiren ikilemlerdir. Örneğin, daha yüksek maaşlı bir iş için başka bir şehre taşınmak veya aileniz ve arkadaşlarınızdan uzak kalmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Bir kişi, yeni bir araba almak veya parasını evini onarmak için kullanmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Bir öğrenci, yüksek lisans yapmak veya iş hayatına atılmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

"Bir kimse, Allah'tan korkup sakınırsa, Allah ona bir çıkış yolu gösterir ve onu ummadığı yerden rızıklandırır." (Talak, 2-3)

Allah'tan korkup sakınan ve doğruyu yapmaya çalışan kişilere Allah'ın yardım edeceğini ve bir çıkış yolu göstereceğini bu hadis bize bildiriyor. İkilemde kaldığımız durumlarda da dua ederek Allah'tan yardım istemeli ve tevekkül etmeliyiz.

İkilemler, bizi daha güçlü ve daha bilge kılar.

Sosyal ikilemler: Kalp ve mantık arasında seçim yapmayı gerektiren ikilemlerdir. Örneğin, sevdiğiniz biriyle olmak veya daha iyi bir gelecek için ondan ayrılmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Bireysel çıkar ile grup çıkarı arasında seçim yapmayı gerektiren durumlardır. Örneğin, bir vergi indirimi için yalan söylemek veya diğerlerinin yükünü artırmak pahasına dürüst olmak.

Bir kişi, bir olayın gerçekleşeceğine inanmak veya inanmamak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Bir kişi, bir komploya inanmak veya inanmamak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

"Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan, ondan da eşini yaratan ve ikisinden birçok erkekler ve kadınlar türeten Rabbinize karşı takva sahibi olun." (Nisa, 1)

Hepimizin birbirimize bağlı olduğumuz ve birbirimize karşı sorumlu olduğumuz vurgulanmaktadır. İkilemde kaldığımız durumlarda, sadece kendimizi değil, ailemizi, çevremizi ve tüm insanlığı da düşünerek karar vermemiz önemlidir.

Her seçim diğerinden bir feragattır aslında.

İkilemlerle Başa Çıkmak

İkilemlerle başa çıkmak zor olabilir. Her iki seçeneği de dikkatlice değerlendirmek ve her birinin olası sonuçlarını göz önünde bulundurmak önemlidir. Aşağıdaki adımlar, ikilemlerle başa çıkmanıza yardımcı olabilir:

* Seçeneklerinizi tanımlayın: Karşı karşıya olduğunuz seçenekleri net bir şekilde tanımlayın. Her seçeneğin neleri içerdiğini ve neleri gerektirdiğini anlayın.

*  Her seçeneğin artılarını ve eksilerini listeleyin: Her seçeneğin avantajlarını ve dezavantajlarını bir liste halinde yazın. Bu, her seçeneğin olası sonuçlarını görselleştirmenize yardımcı olacaktır.

*  Değerlerinizi göz önünde bulundurun: Seçim yaparken, sizin için önemli olan değerleri göz önünde bulundurun. Hangi seçeneğin sizin değerlerinizle daha uyumlu olduğunu düşünün.

*  Duygularınızı dinleyin: Seçim yaparken, duygularınızı da dikkate alın. Hangi seçeneğin sizi daha mutlu, daha rahat veya daha huzurlu hissettireceğini düşünün.

*  Başkalarından tavsiye alın: Karar vermeden önce, güvendiğiniz kişilere danışın. Onların bakış açıları, farklı seçenekleri değerlendirmenize yardımcı olabilir.

*  Bir seçim yapın ve sonuçlarına katlanın: En iyi seçeneği seçtiğinize inandıktan sonra, bir seçim yapın ve sonuçlarına katlanmaya hazır olun.

İkilemler, karakterimizin test edildiği zamandır. 

İkilemlerin Nedenleri

İkilemler, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. En yaygın nedenleri şunlardır:

· Çelişen değerler: İki veya daha fazla değer, birbiriyle çeliştiğinde ikilem ortaya çıkar. Örneğin, bir kişi dürüst olmak ve nazik olmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Bazen doğru olanı yapmak, en kolayı değil, en zor olan şeydir.

· Sınırlı kaynaklar: İki veya daha fazla seçenek, aynı sınırlı kaynaklara ihtiyaç duyduğunda ikilem ortaya çıkar. Örneğin, bir kişi yeni bir araba almak veya evini onarmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Doğru seçim her zaman kolay değildir, ama her zaman doğru seçimdir.

· Belirsizlik: Bir veya daha fazla seçeneğin sonuçları belirsiz olduğunda ikilem ortaya çıkar. Örneğin, bir kişi yeni bir işe başlamak veya mevcut işinde kalmak arasında seçim yapmak zorunda kalabilir.

Zor seçimler, kolay bir hayatı şekillendirir.

İkilemler, yaşamın kaçınılmaz bir parçasıdır.

Zorlayıcı olsalar da, bize kendimizi ve değerlerimizi daha iyi tanımamıza yardımcı olabilirler. Zor seçimler yapmak, karakterimizi ve karar verme becerilerimizi geliştirir. Ayrıca, ikilemlerle başa çıkmayı öğrenmek, hayatımızda daha fazla kontrol sahibi olmamızı ve daha tatmin edici bir yaşam sürmemizi sağlar.

İkilemler, zorlayıcı olsalar da, kişisel gelişimimiz ve hayatımızda daha fazla kontrol sahibi olmamız için önemli bir rol oynarlar. Karşı karşıya kaldığımız her ikilemde, seçeneklerimizi dikkatlice değerlendirerek, duygularımızı da göz önünde bulundurarak ve sezgilerimize güvenerek en doğru kararı vermeye çalışmalıyız.

"Adalet mülkün temelidir." (Hadis-i Şerif)

Bu hadis ikilemde kaldığımız durumlarda adil bir şekilde nasıl karar vermemiz gerektiğini bize hatırlatıyor. Her iki seçeneğin de sonuçlarını adaletli bir şekilde değerlendirmeli ve en adil olan seçeneği seçmeliyiz.

Seçim sizin!

Karar sizin!

Hayat, sizin hayatınız!

Mutlu bir yaşam dileğiyle!