Mahmut ÇOLAK'ın 29 Eylül 2023 tarihli yazısı: Eyt 5 Puanlık Sgk Prim Teşvikine İnce Ayar
Bilindiği üzere, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusu 03.03.2023 tarihli 7438 sayılı Kanunla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen Geçici 95’inci madde ile 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe girmiş, bu kanunla işverenlerimize emekli istihdamı nedeniyle 5 puanlık prim indirimi sağlanmış ve bunun usul ve esasları Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayımlanan 14.04.2023 tarihli 2023/19 sayılı Genelge ile belirlenmiş idi.
Bahse konu Genelge ile işverenlerimizin emekli istihdamı sebebiyle 5 puanlık prim indirimden yararlanılabilmesi için aşağıda sayılan 7 şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmekteydi.
1. 03.03.2023 tarihi ve sonrasında emekli aylığı talebi nedeniyle sigortalının işten ayrılış bildirgesinin verilmesi ve sigortalının işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde aynı işyerinden sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlaması.
2. Sigortalının 03.03.2023 tarihi ve sonrasında emekli aylığı talebinde bulunması ve bu talebe istinaden sigortalıya 5510 sayılı Kanun'un geçici 95’inci maddesi kapsamında ilk defa emekli aylığı bağlanması.
3. İşyerinin özel sektör işverenine ait olması
4. Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde verilmesi
5. Tahakkuk eden primlerin yasal süresi içinde ödenmesi
6. İşverenin Türkiye geneli yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması
7. Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması
Burada aslında kısaca ve özetle, işverene ait işyerinde çalışmakta iken 03.03.2023 tarihi ve sonrasında emeklilik nedeniyle işyerinden ayrılıp, emeklilik nedeniyle işten ayrılış yaptığı tarihten itibaren 30 gün içinde tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi halinde işverenin 5 puanlık prim indirimi teşvikinden yararlanması mümkündür.
Hazine tarafından karşılanan bu teşvik ile ilgili düzenleme bu yönde iken, SGK kendilerine gelen taleplerde emeklilikte yaş şartı haricinde sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartını sağlayanlara emekli aylığı bağlanacağının belirtilmesi nedeniyle sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalılara yönelik verilecek 5 puanlık indirimden ilk defa 08.09.1999 tarihi ve önceki tarihte sigortalı olup sigortalılık süresi ve prim gün sayısı ile yaş şartını yerine getirmiş olanlardan dolayı yararlanılıp yararlanılmayacağı hususunda tereddüde düşmüştür.
Bahse konu tereddüdün giderilmesini sağlamak amacıyla bütçesi Hazine tarafından sağlanan bu prim teşvikinin SGK tarafından kamu zararına neden olmamak adına Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan (HMB) görüş sorulmuştur.
HMB vermiş olduğu 13.09.2023 tarihli ve 2458737 sayılı yazıda; ilgili maddenin gerekçesinde belirtildiği gibi söz konusu prim teşvikinin getiriliş amacının 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 95’inci madde uyarınca 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlamış olanlardan ilgili mevzuatı uyarınca yaş şartına bakılmaksızın emeklilik aylığı bağlanması sebebiyle ortaya çıkabilecek istihdam kaybının önüne geçmek olduğunun açıkça ifade edildiği, söz konusu sigorta prim teşvikinin kapsamının emeklilik aylığı bağlananlar ile sınırlı olduğu, 08.09.1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayıp ilgili mevzuatında öngörülen yaş şartını tamamladıktan sonra yaşlılık aylığı bağlanmış olanların mezkûr teşvikten yararlandırılmalarına imkân bulunmadığı belirtilmiştir.
Bu yapılan açıklamalar çerçevesinde, EYT ile getirilen sigorta prim teşvikinden 08.09.1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olanlardan sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartının yanı sıra yaş şartını sağlayanlardan dolayı yararlanmak mümkün olmayacaktır.
SGK son düzenlemenin bu şekilde olduğunu yayımladığı 22 Eylül 2023 tarihli 80971419 sayılı Genel Yazı ile duyurmuştur.
Ancak; bu durumdan Genel Yazının yayımlandığı 22.09.2023 tarihinde haberdar olan veya bu tarihten daha sonra haberdar olan işverenlerimiz 2023/Mart ayından 2023/Temmuz ayına kadar (Ağustos ayı beyannamesi 26 Eylül’e, Eylül ay beyannamesi 26 Ekim’e kadar verileceği için 22.09.2023 tarihine kadar yeni duruma göre işlem tesis ettirebilecektir.) verdikleri 02-Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Çalışanlar belge türündeki beyannamelerde yararlandıkları 5 puanlık prim indirimi teşviki konusunda ne şekilde bir durumla karşılaşacakları yani kendilerinden (işverenler kastedilmektedir) kaynaklanmayan, yersiz prim teşvikinin tahsil edilip edilemeyeceği, tahsil edilecekse faiz/gecikme zammı uygulanıp uygulanamayacağı ya da kimlerden tahsil edeceği, uygulamanın hangi tarihten itibaren geçerli olacağı hususunda Genel Yazı bir açıklama getirmemiştir.
Elbette sosyal güvenlik mevzuatının yorumu gerek işverenlerimizce gerekse SGK tarafından gerekse de tüm taraflar tarafından kolay olmamaktadır. Burada, objektif olarak konuya baktığımızda hatanın işverenlerimizce değil SGK tarafından yapıldığı başka bir ifade ile iyi niyetli gözden kaçırıldığı anlaşılmaktadır.
İdare Hukukunda konu ile ilgili bir kural vardır. Bu kural genel olarak “idarenin hatalı işlemini belli koşullarda her zaman geri alabilmesi” kuralıdır. Bu kural gereğince SGK, işverenlerimize sağladığı 5 puanlık prim indirimini eğer geriye dönük talep etmesi söz konusu olduğunda en azından faiz/gecikme zammı işletmeksizin mevcut primlerinden mahsup etmelidir.
Konunun bir de SGK nezdinde Sayıştay denetimi tarafı vardır. Şöyle ki SGK, diğer kamu kurum ve kuruluşları gibi Sayıştay tarafından denetime tabi tutulmakta, kamu zararı oluşup oluşmadığı konusunda rapor düzenlemektedir. Bu konuda, yapılacak Sayıştay denetimlerinde denetçiler tarafından nasıl bir rapor düzenleneceği, bu hatanın kim veya kimlerce yapıldığı, tazmin ettirilip ettirilemeyeceği, tazmin edilecek bir tutarın çıkıp çıkmayacağı önden kestirmek doğru yaklaşım tarzı olmayacaktır.
Ama şu bir gerçek, işverenlerimizden kaynaklanmayan ister bu durum olsun isterse de başka durumlar olsun işverenlerimizin sorumlu tutulmaması gerektiğini düşünüyorum. Dediğim gibi uygulamayı belirleyen SGK üst düzey yöneticilerimiz başta olmak üzere uygulamaya yön veren SGK çalışanlarımızın da bu konuda iyi niyetli olduklarından emekli bir SGK mensubu olarak söylemekle ve endişe duymamakla beraber sonuçta ortada bir hatalı uygulamanın, kanunu yanlış yorumlamanın ve sistemi buna göre kurmanın olduğu bellidir ve en nihayetinde sağlanan teşvik Hazine dediğimiz 85 milyon vatandaşımızın bütçesinden karşılanmaktadır.
Konu henüz sıcaklığını korumakla birlikte ilerleyen süreçte SGK tarafından nasıl ve ne şekilde bir yol izleneceğini de birlikte göreceğiz.
Sevgi ve saygılarımla. Hoşça kalınız.
