Mahmut ÇOLAK'ın 17 Kasım 2023 tarihli yazısı: İş Hukukunda Hangi Haller Kötü Niyetli Fesih Sayılır?
Bu çalışmamız, fesih hakkının kötüye kullanılması halinde işverenlerce işçiye ödenmesi gereken kötü niyet tazminatı ve bu tazminattan yapılacak kesintiler üzerine olacaktır.
Kötü niyet tazminatı, iş güvencesinden yararlanamayan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından kötü niyetli olarak feshedilmesinin hukuki müeyyidesidir.
Öncelikle, iş güvencesinden yararlanmada en önde gelen koşul işyerinde 30 veya daha fazla işçi çalıştırılması gerekir. Kötü niyet tazminatından iş güvencesi kapsamında olan işçiler ve belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler yararlanamazlar. Bu çerçevede, 1-29 arası işçi çalıştıran işyerlerinde belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçiler kötü niyet tazminatından yararlanacaktır.
İşveren tarafından hangi haller kötü niyetli fesih olarak kabul edilmektedir? Sorusunun cevabını İş Kanunu gerekçesi ve Yargı kararlarında bulabiliriz.
Aşağıda sayılan haller işverenin kötü niyetli fesih yaptığı kabul edilir.
- İşçinin, işvereni hakkında şikâyette bulunması (örneğin Cumhuriyet Savcılığı gibi).
- İşçinin, işvereni aleyhine dava açması.
- İşçinin işvereni aleyhine şahitlik yapması.
- İş akdinin, davalı işveren tarafından fazla mesai çalışmalarının karşılığının ödenmediğine ilişkin olarak, davacı işçinin yaptığı şikâyet nedeniyle feshedilmesi.
- Sigorta primlerini yatırmayan işverenin şikâyet edilmesi nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi.
- Sigortalı hizmet süreleri eksik bildirilen işverenin şikâyet edilmesi ve hizmet tespit davası açılması sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi.
- Kadın işçinin hamile olması sebebiyle işten çıkarılması.
- Davacının iş müfettişlerinin denetimi sırasında gerçek ücretini beyan etmesi bundan dolayı işvereni tarafından işten çıkartılması.
Aşağıdaki haller de fesihte kötü niyet hali olarak değerlendirilmemiştir.
- Mücerret kıdem süresinin dolmasına kısa bir süre kala sözleşmenin bozulması.
- Feshin sadece kıdem hakkından mahrum bırakmak amacıyla bozulduğunun ispat edilememesi.
- Ücretlerin geç ödenmesinden dolayı çıkan uyuşmazlık.
Fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye ihbar süresinin 3 katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenir.
Kötü niyet tazminatı hesabı çıplak ücret üzerinden değil giydirilmiş ücret üzerinden işçinin son ücreti dikkate alınarak yapılmalıdır.
Kötü niyet tazminatının hesabında örneğin; işyerinde yemek verilmesi, işçilerin işyerine işveren tarafından sağlanan servis aracı ile getirilip götürülmesi, işçilere kömür verilmesi, erzak yardımı yapılması gibi parasal değeri belirlenebilen tüm ayni yardımlar da tazminatın hesabına dâhil edilmelidir.
Kötü niyet tazminatında zamanaşımı süresi 5 yıldır.
Kötü niyet tazminatı, cezai şart niteliğinde sayılmadığından ötürü, hakim bu tazminatta indirime gidememektedir.
Kötü niyet tazminatından sigorta primi, işsizlik sigortası primi kesilmez, kötü niyet tazminatından prim kesilmemesi, işçinin işyeri ile olan hukuki bağı iş sözleşmesinin feshi ile sona erdiği içindir. Kötü niyet tazminatından gelir vergisi ve damga vergisi kesilir.
Sevgi ve saygılarımla.
İyi niyetle hoşça kalınız.
