Mahmut ÇOLAK'ın 6 Ekim 2023 tarihli yazısı: İşçinin İşyerinde Geçirdiği Kalp Krizi İş Kazası Sayılır Mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun kısa vadeli sigorta kollarından sayılan iş kazası sigortası; geçici yahut sürekli gelir kaybına uğrayan sigortalıya veya yakınlarına yardımlar sağlayan, niteliği bakımından mesleki risk sigorta kolu, amaç yönünden ise kısa vadeli sigorta koludur.

İş kazası 5510 sayılı Kanunun 13’üncü maddesinde aşağıdaki şekilde tanımını bulmuştur.

İş kazası;

- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada;

- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle;

- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda;

- Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda;

- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

Maddede hangi hal ve durumlarda meydana gelen olayların iş kazası sayılacağı açık bir biçimde belirlendiğinden, maddede öngörülmeyen bir olayın iş kazası sayılması mümkün değildir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre ise iş kazası; işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay olarak tanımlanmıştır.

Bu yazımızda, işyerinde veya işyeri dışında meydana gelen veya gelmesi muhtemel kalp krizi olayının iş kazası sayılıp sayılamayacağı Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamaları ve yargı kararları dikkate alınarak 5510 ve 6331 sayılı Kanunlar çerçevesinde değerlendireceğim.

Tıbbi anlamda kalp krizi; kalbin yeteri kadar oksijen alamayarak ölmesine kalp krizi, tıbbi tanımıyla miyokard enfarktüsü denilmektedir. Kalp krizinin başlıca nedenleri tıp otoriteleri tarafından; damar sertliği, kalıtsal özellikler, uyuşturucu kullanımı, yetersiz oksijen ve kroner damar spazmı olarak sıralanmaktadır. Özellikle bu sebeplerden sonuncusu olan kroner damar spazmını tetikleyen unsurlar tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenlerin ardında pek çok etken vardır. Bunlar fizyolojik olabileceği gibi psikolojik etkenler de olabilir. Kimi zaman her ikisi de mevcuttur. Tıbbi tetkikler ile kalp krizinin asıl nedeni belirlenebilse bile, bu nedeni ortaya çıkaran etkenler matematiksel bir kesinlikle belirlenemeyeceklerdir. Sürekli ilerleme kaydedilen tıp dünyasında bugünkü birikimle dahi insan anatomisinde meydana gelen değişikliklere kesin ve net açıklamalar getirilememektedir. Buradan elde ettiğimiz sonuçları, hukukun gereği olarak karşımıza çıkan neden-sonuç ilişkisi çerçevesinde yorumlarken geniş anlamda değil, dar anlamda değerlendirme yapmanın gerekçesi de olamaz.

08.09.2014 tarihine kadar SSK/SGK uygulamalarında; herhangi bir dış etkiye bağlı olmaksızın, işyerinde geçirdiği kalp krizi veya sair bir hastalık nedeniyle hastalanan veya ölen sigortalının olayı, iş kazası olarak nitelendirilmemekte iken Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlık Makamının almış olduğu 09.09.2014 tarih ve 12754550 sayılı oluru ile kalp krizi olayı artık 09.09.2014 tarihinden itibaren iş kazası olarak kabul edilmiştir. Bu tarihten önceki bir tarihte meydana gelen olaylar, sigortalı veya hak sahiplerinin müracaat etmesi durumunda yapılan incelemelerle olay iş kazası olarak kabul edilmeye başlanmıştır.

Kalp krizi olayının iş kazası sayılacağına dair birçok örnek vermek mümkündür. Aşağıda örneklere yer verilmiştir.

Örnek 1- Sigortalının işyerinde kalp krizi geçirmesi veya başka bir hastalık nedeniyle ölmesi ya da ruhen veya bedenen hemen veya sonradan engelli hale gelmesi iş kazası olarak kabul edilmektedir.

Örnek 2- İşyerinde tartışma sonucu kalp durmasından ötürü ölüm olayı iş kazası olarak nitelendirilir.

Örnek 3- Müteveffanın davalı işverene ait işyerinde ölçüm işini yapmakta iken, güneş çarpmasına bağlı olarak oluşan kalp krizi sonucu hayatını kaybettiği ekli raporlar ile de ortadadır. Bu durumda işin yürütülmesi ve niteliği gereği işyeri sayılan ortamda oluşan olayın iş kazası sayılması gerektiği ortadadır.

Örnek 4- Davacı, işyerine ait lokalde elektrik arızasını gidermek için görevli olarak bulunduğu sırada kalp krizi neticesi ölmüştür. Bu durumda meydana gelen olayın iş kazası sayılmasında yasal zorunluluk olduğu açık iken, mahkemece; Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinden alınan rapor gerekçe gösterilmek suretiyle davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. Sigortalı işçi işyerindeki işçi lokalinin elektrik arızalarının giderilmesi çalışması sırasında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmiş; SGK tarafından bu olay iş kazası olarak kabul edilmediğinden, ölenin hak sahibi davacı tarafından eldeki dava açılmıştır. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; işyerinde çalışma sırasında meydana gelen kalp krizi sonucu ölümün iş kazası olarak kabulünün olanaklı olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. Somut olayda da; ölen sigortalı-işçi, bir başka işçi ile birlikte işyeri kapsamındaki işçi lokalinin tesisatını gözden geçirme ve tamir için görevlendirilmiş; burada verilen işi yapmakta iken diğer işçinin malzeme alımı için ayrıldığı bir sırada bayılarak yere düşmüş ve ambulansla hastaneye götürülürken yolda hayatını kaybetmiştir. Sigortalının, iş yerinde çalışmakta iken kalp krizi geçirerek ölümü “sigortalının işyerinde bulunduğu sırada meydana gelme” haline uygun bir olay olduğu gibi, “işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla meydana gelme” haline de uygun olup; iş kazası sayılması gerekir. Maddede, başkaca bir şart ya da kısıtlamaya yer verilmemiş olduğundan, yasada olmayan bir kısıtlamanın yorum yoluyla getirilmesine de olanak yoktur.

Örnek 5- Dava konusu sigortalının kalp krizi sonucu ölmesi olayı; davacıların murisinin davalı şirkete ait gemide birinci kaptan olarak görevini yürüttüğü sefer sırasında işyerinde bulunduğu zamanda meydana gelmiştir. Bu durumda; meydana gelen olay iş kazası sayılması gerekmektedir.

Örnek 6- Bir şirkette tır şoförü olarak görev yapmakta olan sigortalının olay günü görevi gereği Türkiye’den yüklenen yükü yurt dışında yerine ulaştırmak üzere Arnavutluk’un Tiran şehrinde gece molası verip sabahleyin yola çıkmak üzere konakladıkları otel odasında kendi başına istirahate çekildiği sırada kalp krizi geçirip öldüğü olay bir iş kazasıdır.

Bu anlatılanlara göre sonuç olarak; sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 13’üncü maddesinde belirtilen beş hal veya durumdan herhangi birinde meydana gelen kalp krizi olaylarının iş kazası olarak kabul görmesi gerektiğini ifade eder, kazasız sağlıklı günler dilerim.

Sevgi ve saygılarımla. Hoşça kalınız.