Mahmut ÇOLAK'ın 1 Mart 2024 tarihli yazısı: Fazla Çalışmaya İzin Ayarı
Bu yazımda çalışma hayatında fazla çalışmaya serbest zaman (izin) ayarı konusunu değerlendireceğim.
Serbest zaman, fazla çalışmaya veya fazla sürelerle çalışmaya bağlı meydana gelen bir zamandır.
İşçinin talep etmesi halinde fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ücreti yerine fazla çalışmada 1 saat karşılığında 1,5 saat; fazla sürelerle çalışmada 1 saat karşılığında 1 saat 15 dk. serbest zamanı verilir.
Serbest zamanın fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışmayı hak ettiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde işçinin kullanması, işverenin de kullandırması gerekmektedir. Aksi takdirde işveren açısından bu durumda olan her işçi için 2024 yılı hadlerine göre 2.667,00 TL idari para cezası verilir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında (E:2013/16815, K:2014/4018, T:11.02.2014); 4857 sayılı Kanunun 41’inci maddesinin dördüncü fıkrası, işçiye isterse ücreti yerine serbest zaman kullanma hakkı tanımış, bu süre fazla çalışma için her saat karşılığı bir saat otuz dakika, fazla süreli çalışmada bir saat on beş dakika olarak belirlenmiş, bu sürelerin de sözleşmelerle artırılmasının mümkün olduğu yönünde tesis ettirilmiştir.
Bireysel iş sözleşmeleriyle veya toplu iş sözleşmeleriyle fazla çalışma ücretinin kanundan daha üst bir oranda ödenecek şeklinde belirlenmesini kıyas yolu ile serbest zamana uygulamayız.
Sözleşmelerde serbest zamana ilişkin bir düzenleme yoksa serbest zaman İş Kanunu çerçevesinde 1,5 saat / 1 saat 15 dakika olarak uygulanmalıdır. Ancak, sözleşmelerde serbest zaman ile ilgili özel bir düzenleme varsa ancak o zaman fazla çalışma ücreti oranlarına göre bunun uygulama alanı bulacağını söyleyebiliriz.
Sonuç olarak; serbest zaman ile iki ince nokta bulunmaktadır. Birincisi serbest zaman kullanımının işçinin talebine bağlı olmasıdır. İkincisi fazla çalışma ücretinin oranına göre serbest zamanın artırılamayacağı, ancak sözleşmelerle serbest zamanın fazla çalışma ücreti oranında artırılacağı yönünde düzenleme yapılması durumunda serbest zamanın artırılacağı hususudur.
Sevgi ve saygılarımla.
Sosyal güvenlikle hoşça kalınız.
