Utku KABAKCI'nın 26 Mayıs 2023 tarihli yazısı: Kitle Hareketleri ve Liderlik
Davranışlara yön verme vasıtası olarak liderlik, politik iletişimde kitleyi harekete geçiren unsurlardan belki de en önemli olanıdır. Peki, bir kitle hareketinin liderinin taşıması gereken vasıflar nelerdir?
Liderin sahip olması ve ustalıkla kullanması gereken becerilerin başında; cesaret ve meydan okumak, sağlam bir iradeye sahip olmak, öz güven, önderlik ettiği insanları iyi tanımak ve beklentilerini doğru tespit edebilmek gelmektedir. Kitle hareketinin lideri, bu vasıflarının yanı sıra mevcut konumunu (liderliğini) muhafaza etmek ve sürekliliğini sağlayabilmek baskısını sırtlanabilecek psikolojik dayanıklılıkta olmalıdır. Lider, bu yükü kaldırabilmek maksadıyla genellikle kitlenin kutsal kabul ettiği geçmişteki bir başka lideri kendisine model olarak alır.
Kitle hareketlerinde lider, grubun birlikte ve uyum içinde hareket etmesini sağlayan bir orkestra şefi gibidir. Özellikle enerjilerini boşaltma ihtiyacı duyan gençler ve hayal kırıklığına uğramış insanlar, uyum içinde marşlar söyleyen bu büyük orkestranın potansiyel üyeleridir.
Lider, güçlü iradesiyle diğerlerini ortak değerler etrafında birleştirir. İnsanları ortak değerler etrafında toplamayı başaran liderin kendisi de zamanla ortak ve kutsal bir değer hâlini alır.
Lider, grup üyelerinin hayal kırıklıklarını görebilen ve onlara umut verebilendir. Lider, hayal kırıklığı yaşayan, yalnız hisseden ve şiddetli bir şekilde aidiyet ihtiyacı olan kişilere kardeşlik, mutluluk, öfke, başarı gibi kuvvetli duygular üzerinden seslenerek etkili olur. Kitle hareketinin liderinin başarılı olabilmesi büyük ölçüde insanları bu güçlü duygularından yakalayabilmesine bağlıdır. Liderin, kitlenin davranışlarına yön verebilmesi heyecan uyandırabilmesine heyecan uyandırabilmesi ise seslendiği kitlenin duygularını anlayabilmesine bağlıdır. Bu nedenle lider, taşıması gereken tüm diğer vasıfların ötesinde aynı zamanda başarılı bir retorik ustası olmak durumundadır. Liderin kitle ile kuvvetli bir duygudaşlık bağı kurması, başarılı bir söz ustası olması ve karizmasından kaynaklanan etkileyebilme gücü tek başına yeterli değildir. Çünkü ikna her an yeniden sağlanmak durumunda olan karmaşık ve zor bir olgudur. Bu sebeple lider, gerekli gördüğü durum ve zamanlarda yönettiği kitleye karşı sertleşebilir.
Kitle hareketinin devamlılığını sağlamayı hedefleyen lider, inşa ettiği birlikteliği bir eğitim sürecine dönüştürebilmelidir. Özellikle de kitleye yeni dâhil olanlar nasıl davranmaları daha da önemlisi nasıl davranmamaları hususunda yönlendirilmeli ve mümkün olan en kısa zamanda ortak değer ve davranışları içselleştirmeleri sağlanmalıdır. Lider, ancak bu yöntem ile meşruluğunu ve sürekliliğini sağlayabilir.
Liderin peşinden giden kitle, düşünmek mecburiyetinde değildir. Çünkü kitlenin yerine düşünen ve karar alan biri (lider) vardır. Bu nedenle alınan kararlarda sorumluluk sahibi olan kitle değil, liderdir.
Kitle, lidere de ortak değerlere de mutlak bir inançla bağlıdır. Bu mutlak inanç, kitlenin etrafında gerçekleşenler ve içinde bulunduğu hâl hakkında düşünmesinin önünde engeldir. Böylece kitle tek bir kişiye yani liderine düşünmeden, sorgulamadan mutlak bir güven duyar. Bu kuvvetli güven bağı lideri, kitlenin güç kaynağı hâline getirir. Kitle bu büyük güç kaynağının asla yanılmayacağına, hata yapmayacağına ve başarısız olmayacağına inanır. Çünkü kitle için lideri her türlü zorluğun üstesinden gelebilecek ve düşmanı mağlup edebilecek sonsuz bir güç ve iradeye sahiptir. Kitleyi meydana getiren her üye, yenilmesinin mümkün olmadığına inandıkları bu güç kaynağının (liderin) etrafında toplanır. Kitle için liderin yaydığı ve yolu aydınlatan ışık bitmek tükenmek bilmeyecek kadar güçlüdür. Kitle bu kuvvetli ışık ile hakikati kavrayacağına inanır ve liderini yüceltir.
Kitlenin omuzlarında yükselen liderin iktidarının uzun ömürlü olabilmesi için kitlenin lidere olan sadakati kadar belirleyici olan unsur, liderin de kitleye sadakatidir. Kendisine duyulan bu büyük güveni boşa çıkarmayan lider, tarihte hak ettiği yeri alacaktır.
